
ترکیه پساعثمانی در آستانه صدسالگی
ترکیه، امروز در حالی صدسالگی خود را جشن میگیرد که دستاورد اصلی آن یعنی جمهوریت و تحزّب با وجود فراز و فرود بسیار همچنان از کار نیافتاده و کشور هنوز اصلیترین مسائلش را با تمسک به آن حل میکند.
در انتخابات ۲۰۲۳ علیرغم بیست سال ریشه دواندن اردوغان در قدرت، احزاب اپوزیسیون موفق شدند تا با ائتلاف با یکدیگر برای نخستین بار شخص اول را از کسب نیمی از آرا باز دارند و انتخابات را به دور دوم بکشانند.
متن پیش رو داستان فراز و فرود ترکیه را از فروپاشی عثمانی تا دوران حاضر روایت میکند و در خلال آن به برخی از مهمترین مسائل این کشور میپردازد و تلاش میکند تا پاسخی برای این پرسش پیدا کند:
چرا مکانیزمهای گردش قدرت در ترکیه همچنان کار میکنند و علی رغم فراز و نشیب بسیار هیچگاه به کلی کنار گذاشته نشدهاند؟
پاسخ به این پرسش به ما کمک میکند تا آن را در مورد ایران نیز از منظری تازه مطرح کنیم، چرا که با وجود برخی شباهتهای تاریخی بین ایران و ترکیه، در ایران هیچگاه ساختار پایدار و قابل اتکایی برای چرخش قدرت و حل منازعات سیاسیاجتماعی به وجود نیامده است.

تغییر در سبد غذای ایرانیان
تحلیل سبد غذایی جامعه، از مهمترین روشها برای ارزیابی کارایی سیاستهای اقتصادی دولتها در تامین نیازهای اساسی کشور است. در این مطالعه با بررسی سبد غذایی ایرانیان در دادههای بودجۀ خانوار مرکز آمار، از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ به پرسشهای مختلفی درباره وضعیت غذای ایرانیان پاسخ داده شده است: قوت غالب ایرانیها چیست؟ آیا مصرف مواد غذایی دستخوش تغییر شده؟ کدام اقلام بیشترین تغییر را داشتهاند؟ بودجهای که خانوارهای ثروتمند صرف غذا میکنند چقدر با بودجه خانوار فقیر تفاوت دارد؟ اقشار کمدرآمد سعی میکنند با افزایش کدام اقلام غذایی در برابر فشار اقتصادی مقاومت کنند؟ …
بررسی دادههای پانزده سال اخیر نشان میدهد سفره ایرانیان ۲۴% کوچک شده و مصرف برخی از مهمترین مواد غذایی مثل گوشت قرمز، ماکارونی، میوه، شیر و بسیاری مانند آنها کاهش پیدا کرده و جایگزینی چندانی برای آنها صورت نگرفته است. نابرابری غذایی نیز در برخی اقلام کاملا قابل ملاحظه است.

اشتغالِ ناچیزِ زنان مسئله فراموششدۀ ایران

چرا «نه به اعدام!» رو به رشد است؟

حجاب اجباری و مسئله هویت برای نظام سیاسی

وضعیت نگرانکننده یادگیری دانشآموزان در ایران

حیات انجمنی و انقلاب خاموش

شهر دوستدار سالمند چیست؟
اقتصاد

بدترین عملکرد ارزی

فشار بیسابقه تورم بر مردم

افزایش حداقل دستمزد چه تاثیری بر زندگی مردم دارد؟

کورشدنِ چشمِ قیمتها
جامعه

انرژی در ماراتن تورم

تورّم و تشدیدِ نزاع

تلاشهایی برای رتبهبندی دانشگاههای کشور از نگاه جامعه

بازتاب تغییر اولویتهای جامعه در آمار کنکور

جمعیتشناسِ جنجالی و واقعیتِ گریزناپذیر
محیط زیست و انرژی

بازگشت به لایه ازون!
چند دهه پیش، لایه ازون در صدر اخبار جهان قرار گرفت. در میانۀ دهه ۸۰ میلادی دانشمندان دریافتند سرعت از بین رفتنِ مولکولهای ازون در لایۀ دوم جو زمین به قدری شدید است که ممکن است چیزی تا پایان حیات در کرۀ خاکی نمانده باشد. بحران لایه ازون آنچنان در مرکز توجه قرار گرفته بود که بحث «سوراخ لایه ازون» به گفتگوی روزمره نیز راه پیدا کرد. اما امروز اثری از آن در اخبار نیست. ماجرا از چه قرار است؟!
داستان لایه ازون نمونهای درسآموز و امیدبخش از مواجهه با یک بحرانِ کلانِ زیستمحیطی است چرا که برخلاف بسیاری از مسائلِ در همپیچیده و لاینحلِ امروز، جامعه بشری موفق شد آن را «حل» کند.
مواجهه با مسئله لایه ازون در دهه ۸۰ میلادی حاوی چه درسهایی برای امروز است؟

چرا مشکل آلودگی هوای تهران حل نمیشود؟

اتفاقات جدید در کیفیت هوا

چرا باید بیش از پیش نگران آلودگی هوا باشیم؟
روندهای اجتماعی و آمار نشر

افزایش وارداتِ علوم غریبه

بررسی آمار انتشار کتابهای «موفقیت» در ۴۰ سال گذشته
محیط زیست و انرژی

بازگشت به لایه ازون!
چند دهه پیش، لایه ازون در صدر اخبار جهان قرار گرفت. در میانۀ دهه ۸۰ میلادی دانشمندان دریافتند سرعت از بین رفتنِ مولکولهای ازون در لایۀ دوم جو زمین به قدری شدید است که ممکن است چیزی تا پایان حیات در کرۀ خاکی نمانده باشد. بحران لایه ازون آنچنان در مرکز توجه قرار گرفته بود که بحث «سوراخ لایه ازون» به گفتگوی روزمره نیز راه پیدا کرد. اما امروز اثری از آن در اخبار نیست. ماجرا از چه قرار است؟!
داستان لایه ازون نمونهای درسآموز و امیدبخش از مواجهه با یک بحرانِ کلانِ زیستمحیطی است چرا که برخلاف بسیاری از مسائلِ در همپیچیده و لاینحلِ امروز، جامعه بشری موفق شد آن را «حل» کند.
مواجهه با مسئله لایه ازون در دهه ۸۰ میلادی حاوی چه درسهایی برای امروز است؟

چرا باید بیش از پیش نگران آلودگی هوا باشیم؟

چرا مشکل آلودگی هوای تهران حل نمیشود؟

داستان چرخۀ آب در ایران
تاریخ

نگاهی به آمار شهدای ایران در جنگ با عراق
یکی از راههای سر در آوردن از اتفاقات جنگ، بررسی آمار در کنار مرور وقایع مهم آن است. در این یادداشت سعی شده تا با مرور وقایع مهم جنگ در کنار آمار شهدا تصویری کلی از جنگ ایران و عراق ارائه شود.

شلیک پدافند به هواپیمای مسافربری؛ یک بررسی آماری
در ۷۰ سال اخیر ۲ تا ۴ مورد در دنیا بوده که حکومتی با ادعای تشخیص اشتباه یک هواپیمای مسافربری را سرنگون کرده است. در هیچ یک از این موارد، نیروی نظامی هواپیمایی که از فرودگاه کشور خودش پرواز کرده باشد را هدف قرار نداده است.

افغانستان میان دو طالبان
این گزارش با گردآوری مجموعۀ متنوعی از اطلاعات و بررسی آنها در چهار بخش به پرسشهای مرتبط با امروز افغانستان پاسخ دهد: مرور وقایع تاریخی افغانستان برای پی بردن به برخی ویژگیهای تکرارشونده و پایدار آن؛ بررسی شاخصهای کلان توسعه و نوسازی؛ روایت حضوری نظامی آمریکا در خاک افغانستان و تحلیل دادههای دو دهه جنگ؛ نتیجهگیری و ترسیم چشمانداز پیشِ رو.
تاریخ

افغانستان میان دو طالبان
این گزارش با گردآوری مجموعۀ متنوعی از اطلاعات و بررسی آنها در چهار بخش به پرسشهای مرتبط با امروز افغانستان پاسخ دهد: مرور وقایع تاریخی افغانستان برای پی بردن به برخی ویژگیهای تکرارشونده و پایدار آن؛ بررسی شاخصهای کلان توسعه و نوسازی؛ روایت حضوری نظامی آمریکا در خاک افغانستان و تحلیل دادههای دو دهه جنگ؛ نتیجهگیری و ترسیم چشمانداز پیشِ رو.

شلیک پدافند به هواپیمای مسافربری؛ یک بررسی آماری
در ۷۰ سال اخیر ۲ تا ۴ مورد در دنیا بوده که حکومتی با ادعای تشخیص اشتباه یک هواپیمای مسافربری را سرنگون کرده است. در هیچ یک از این موارد، نیروی نظامی هواپیمایی که از فرودگاه کشور خودش پرواز کرده باشد را هدف قرار نداده است.

نگاهی به آمار شهدای ایران در جنگ با عراق
یکی از راههای سر در آوردن از اتفاقات جنگ، بررسی آمار در کنار مرور وقایع مهم آن است. در این یادداشت سعی شده تا با مرور وقایع مهم جنگ در کنار آمار شهدا تصویری کلی از جنگ ایران و عراق ارائه شود.
ویژه

بازدارندگی؛ یا نابازدارندگی؟

ماجرای فرو افتادن یک واژه در شکاف مرکز و حاشیه
همهگیری کرونا

کاهش مرگ و میر واکسینهها در آمار ثبت احوال
بررسی دادههای سازمان ثبت احوال نشان میدهد نسبت مرگ و میر گروههای سنی بالای ۷۰ سال در هفته دهم و یازدهم پس از شروع تاریخ واکسیناسیون آنان نسبت به مقدار مورد انتظار کاهش معنادار و قابل ملاحظه داشته است. مجموعه مشاهدات انجام شده مانند تغییر توزیع سنی اسناد فوت سازمان ثبت احوال قبل از همهگیری، همزان با موجهای همهگیری و بعد از شروع سراسری دریافت واکسن نشان میدهد واکسیناسیون ایران در مقیاس کلان کاملا موثر بوده و منجر به کاهش مرگ و میر بیماران شده است.

تغییر الگوی کلی مرگومیر با افتوخیز کرونا

واکسیناسیون کرونا در دنیا چقدر موثر بوده است؟
