
مسأله اصلی ایران آزادی است
نوام چامسکی زبانشناس و متفکر برجستۀ آمریکایی یکی از تأثیرگذارترین روشنفکران معاصر و از مهمترین منتقدان سیاستهای خارجی آمریکاست. پس از اعتراضات ۱۴۰۱، او چند مصاحبه درباره ایران داشته و در آنها تلاش کرده تا با صورتبندی جنبش «زن زندگی آزادی»، مسئله اساسی ایران را با در نظر گرفتن پیچیدگیهای تاریخی و بینالمللی آن طرح کند.
در این مقاله گزیدهای از مصاحبههای اخیر چامسکی درباره ایران و ارتباط تحولات بینالمللی با اوضاع آن را همراه با نگاهی به آمار انتشار کتابهای وی به زبان فارسی آمده است.

ایران و اشتغال پساکرونا
مطابق گزارشهای مرکز آمار ایران، تعداد شاغلین کشور از ابتدای سال ۱۴۰۱ به بعد نسبت به زمانهای مشابه خود در سال قبل با افزایش همراه بوده است. اما این افزایش چیزی جز روند طبیعی بازیابی مشاغل بعد فروکش کردن خطرات همهگیری نبوده و نمیتوان آن را به عملکرد مثبت اقتصاد ایران نسبت داد. آمار مشاغل در اکثریت قاطع کشورهای جهان در سالهای پس از کرونا بازیابی شده و از مقدارهای قبل از آن فراتر رفته است. عملکرد اقتصاد ایران در بازیابی مشاغل از دسترفته در دوران کرونا در مقایسه با سایر کشورها جزو ضعیفترین عملکردها در دنیا بوده است.

اشتغالِ ناچیزِ زنان مسئله فراموششدۀ ایران

حجاب اجباری و مسئله هویت برای نظام سیاسی

بحران نمایندگی سیاسی در ایران

نگاهی به آمار شهدای ایران در جنگ با عراق
اقتصاد

انرژی در ماراتن تورم

تغییر در سبد غذای ایرانیان

افزایش حداقل دستمزد چه تاثیری بر زندگی مردم دارد؟

کورشدنِ چشمِ قیمتها
جامعه

تلاشهایی برای رتبهبندی دانشگاههای کشور از نگاه جامعه

نگاهی به آمار کشتههای تصادف در ایران

حیات انجمنی و انقلاب خاموش

بازتاب تغییر اولویتهای جامعه در آمار کنکور

چرا «نه به اعدام!» رو به رشد است؟

شهر دوستدار سالمند چیست؟

جمعیتشناسِ جنجالی و واقعیتِ گریزناپذیر

نابرابری در وضعیت سواد اقوام ایرانی
محیط زیست و انرژی

بازگشت به لایه ازون!
چند دهه پیش، لایه ازون در صدر اخبار جهان قرار گرفت. در میانۀ دهه ۸۰ میلادی دانشمندان دریافتند سرعت از بین رفتنِ مولکولهای ازون در لایۀ دوم جو زمین به قدری شدید است که ممکن است چیزی تا پایان حیات در کرۀ خاکی نمانده باشد. بحران لایه ازون آنچنان در مرکز توجه قرار گرفته بود که بحث «سوراخ لایه ازون» به گفتگوی روزمره نیز راه پیدا کرد. اما امروز اثری از آن در اخبار نیست. ماجرا از چه قرار است؟!
داستان لایه ازون نمونهای درسآموز و امیدبخش از مواجهه با یک بحرانِ کلانِ زیستمحیطی است چرا که برخلاف بسیاری از مسائلِ در همپیچیده و لاینحلِ امروز، جامعه بشری موفق شد آن را «حل» کند.
مواجهه با مسئله لایه ازون در دهه ۸۰ میلادی حاوی چه درسهایی برای امروز است؟

چرا مشکل آلودگی هوای تهران حل نمیشود؟

معمای افزایش مصرف برق در ایران

چرا باید بیش از پیش نگران آلودگی هوا باشیم؟

اتفاقات جدید در کیفیت هوا
روندهای اجتماعی و آمار نشر

افزایش وارداتِ علوم غریبه

بررسی آمار انتشار کتابهای «موفقیت» در ۴۰ سال گذشته
محیط زیست و انرژی

داستان بزرگترین اعتیاد جهان
کورت وونهگات طنزپرداز و رماننویس مشهور آمریکایی وقتی در ۸۲ سالگی در اوج تجربه نویسندگی قرار داشت احوال و افکارش را در «مرد بیوطن» آخرین کتاب خود شرح داد. او در بخشی از این کتاب تجربیاتش با مواد مخدر را بازگو میکند و پس از اشاره به حالاتش هنگام مصرف هر یک از آنها از بزرگترین ماده مخدر جهان پردهبرداری میکند:
«اجازه دهید تجربهای را با شما در میان بگذارم. من یک بار چنان بالا رفتم که حتی با علف و الکل و کِرک و کوکائین و الاسدی و هروئین هم نمیشد به گردش رسید. این تجربه مربوط به زمانی بود که … »
اگر میخواهید بدانید بزرگترین ماده مخدر جهان چیست و چرا این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

چرا باید بیش از پیش نگران آلودگی هوا باشیم؟

چرا مشکل آلودگی هوای تهران حل نمیشود؟

داستان چرخۀ آب در ایران
تاریخ

نگاهی به آمار شهدای ایران در جنگ با عراق
یکی از راههای سر در آوردن از اتفاقات جنگ، بررسی آمار در کنار مرور وقایع مهم آن است. در این یادداشت سعی شده تا با مرور وقایع مهم جنگ در کنار آمار شهدا تصویری کلی از جنگ ایران و عراق ارائه شود.

شلیک پدافند به هواپیمای مسافربری؛ یک بررسی آماری
در ۷۰ سال اخیر ۲ تا ۴ مورد در دنیا بوده که حکومتی با ادعای تشخیص اشتباه یک هواپیمای مسافربری را سرنگون کرده است. در هیچ یک از این موارد، نیروی نظامی هواپیمایی که از فرودگاه کشور خودش پرواز کرده باشد را هدف قرار نداده است.

افغانستان میان دو طالبان
این گزارش با گردآوری مجموعۀ متنوعی از اطلاعات و بررسی آنها در چهار بخش به پرسشهای مرتبط با امروز افغانستان پاسخ دهد: مرور وقایع تاریخی افغانستان برای پی بردن به برخی ویژگیهای تکرارشونده و پایدار آن؛ بررسی شاخصهای کلان توسعه و نوسازی؛ روایت حضوری نظامی آمریکا در خاک افغانستان و تحلیل دادههای دو دهه جنگ؛ نتیجهگیری و ترسیم چشمانداز پیشِ رو.

ترکیه پساعثمانی در آستانه صدسالگی
چرا مکانیزمهای گردش قدرت در ترکیه همچنان کار میکنند و علی رغم فراز و نشیب بسیار هیچگاه به کلی کنار گذاشته نشدهاند؟
پاسخ به این پرسش به ما کمک میکند تا آن را در مورد ایران نیز از منظری تازه مطرح کنیم، چرا که با وجود برخی شباهتهای تاریخی بین ایران و ترکیه، در ایران هیچگاه ساختار پایدار و قابل اتکایی برای چرخش قدرت و حل منازعات سیاسیاجتماعی به وجود نیامده است.
تاریخ

افغانستان میان دو طالبان
این گزارش با گردآوری مجموعۀ متنوعی از اطلاعات و بررسی آنها در چهار بخش به پرسشهای مرتبط با امروز افغانستان پاسخ دهد: مرور وقایع تاریخی افغانستان برای پی بردن به برخی ویژگیهای تکرارشونده و پایدار آن؛ بررسی شاخصهای کلان توسعه و نوسازی؛ روایت حضوری نظامی آمریکا در خاک افغانستان و تحلیل دادههای دو دهه جنگ؛ نتیجهگیری و ترسیم چشمانداز پیشِ رو.

شلیک پدافند به هواپیمای مسافربری؛ یک بررسی آماری
در ۷۰ سال اخیر ۲ تا ۴ مورد در دنیا بوده که حکومتی با ادعای تشخیص اشتباه یک هواپیمای مسافربری را سرنگون کرده است. در هیچ یک از این موارد، نیروی نظامی هواپیمایی که از فرودگاه کشور خودش پرواز کرده باشد را هدف قرار نداده است.

نگاهی به آمار شهدای ایران در جنگ با عراق
یکی از راههای سر در آوردن از اتفاقات جنگ، بررسی آمار در کنار مرور وقایع مهم آن است. در این یادداشت سعی شده تا با مرور وقایع مهم جنگ در کنار آمار شهدا تصویری کلی از جنگ ایران و عراق ارائه شود.
ویژه

بازدارندگی؛ یا نابازدارندگی؟

ماجرای فرو افتادن یک واژه در شکاف مرکز و حاشیه
همهگیری کرونا

کاهش مرگ و میر واکسینهها در آمار ثبت احوال
بررسی دادههای سازمان ثبت احوال نشان میدهد نسبت مرگ و میر گروههای سنی بالای ۷۰ سال در هفته دهم و یازدهم پس از شروع تاریخ واکسیناسیون آنان نسبت به مقدار مورد انتظار کاهش معنادار و قابل ملاحظه داشته است. مجموعه مشاهدات انجام شده مانند تغییر توزیع سنی اسناد فوت سازمان ثبت احوال قبل از همهگیری، همزان با موجهای همهگیری و بعد از شروع سراسری دریافت واکسن نشان میدهد واکسیناسیون ایران در مقیاس کلان کاملا موثر بوده و منجر به کاهش مرگ و میر بیماران شده است.

تغییر الگوی کلی مرگومیر با افتوخیز کرونا

واکسیناسیون کرونا در دنیا چقدر موثر بوده است؟
