تحلیل داده‌های بیش از ۱۳۵۰ کارنامه کنکور سه سال گذشته
رتبه‌بندی دانشگاهها سوالی است که در مقاطع مختلف ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند. کسانی که باید برای انتخاب رشته تصمیم بگیرند، بیش از همه به پاسخ این پرسش نیاز دارند تا بتوانند بهترین انتخاب را برای خود انجام دهند.
برای رتبه‌بندی دانشگاهها دو دیدگاه وجود دارد:
- رتبه‌بندی بر اساس دستاوردهای علمی دانشگاهها
- رتبه‌بندی از نگاه مردم که بر اساس عملکرد فارغ‌التحصیلان و سایر عوامل در طول زمان در ذهن جامعه شکل گرفته است.
برای پی بردن به جایگاه دانشگاهها در نگاه مردم یا باید با پرسشنامه و نمونه‌گیری نظر مردم را مستقیماً جویا شد یا با روش‌های غیرمستقیم مانند مراجعه به نتایج انتخاب رشته کنکور به اولویت‌های ایشان پی برد. نتایج کنکور سال‌های گذشته را سازمان سنجش به طور کامل در اختیار دارد. در این داده‌ها مشخص است چه درصدهایی با کسب چه رتبهای همراه شده و در نهایت منجر به قبولی در چه رشته‌ای در کدام دانشگاه شده است. با این حال، سازمان سنجش هیچگاه نسبت به انتشار این داده‌ها اقدام نکرده است.
در این مقاله با گردآوری داده‌های محدودی از کارنامه‌های کنکور سال‌های گذشته، سعی کردیم نشان دهیم تحلیل داده‌های کنکور چگونه می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر داوطلبانی که نیاز به مشاوره‌های انتخاب رشته دارند و همینطور دیگر علاقه‌مندان و کارشناسان یاری رساند.
معرفی داده‌ها
داده‌ای که در این مطالعه بخش‌هایی از آن مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته از تقریبا ۱۳۵۰ کارنامه کنکور تشکیل شده است. هر کارنامه کنکور عبارت است از اطلاعات یکی از شرکت‌کننده‌های کنکور در سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ که موارد زیر را شامل می‌شود:
- سال کنکور
- گروه آزمایشی
- درصد هر یک از درس‌ها
- منطقه، رتبه در سهمیه (منطقه)، رتبه در کشور و تراز
- نتیجه انتخاب رشته شامل رشته، دانشگاه و نوع دانشگاه
این مقادیر از کانال تلگرامی دیجی‌کارنامه استخراج شده و پس از پردازش و تصحیح برخی اشکالات در لینک زیر در دسترس عموم قرار گرفته است[۱]:
شما می‌توانید با بررسی این داده‌ها به نکات مهمی درباره وضعیت کنکور در سال‌های اخیر و اوضاع آموزشی در کشور به طور کلی پی ببرید. اگر به این موضوعات علاقه‌مندید توصیه می‌کنیم خودتان مستقلا این داده را بررسی کنید.
از این داده‌ها چه می‌توان دریافت؟
با استفاده از این داده‌ها می‌توان به پرسش‌های گوناگونی پاسخ داد. به نمونه‌های زیر توجه کنید:
- چه رتبهای منجر به قبولی در کدام رشته در کدام دانشگاه شده است؟
- آیا در یک رشته مشخص، دانشگاه «الف» در نگاه مردم از دانشگاه «ب» مقبول‌تر است؟ (این نکته را می‌توان از اینکه کدام دانشگاه رتبه‌های بهتری را جذب می‌کند، فهمید)
- آیا دانشگاه الف به طور کلی و در تمامی رشته‌ها در نگاه مردم از دانشگاه ب مقبول‌تر است؟
- کسانی که موفق به قبولی در رشته‌های مختلف دانشگاهی شده‌اند چقدر به هر یک از درس‌ها تسلط دارند؟
- شکاف بین رتبه منطقه و رتبه کل در طول زمان و بین گروه‌های آزمایشی مختلف چگونه تغییر کرده است؟
در متن پیش رو تلاش شده تا با پردازش و تحلیل این داده‌ها برای تعدادی از رشته‌های پرطرفدار، در هر یک از گروه‌های آزمایشی که کارنامه‌های بیشتری از آن‌ها در اختیار بوده، تا حدی به پرسش شماره ۱، و اندکی به پرسش‌های شماره ۲ و ۵ پاسخ داده شود.
تحلیل کارنامه‌های کنکور و نتایج انتخاب رشته
جداولی که در ادامه برای هر یک از رشته‌ها آمده، نشان میدهد در سه سال گذشته به عنوان نمونه چه رتبه‌هایی موفق به قبولی در چه دانشگاه‌هایی شده‌اند.
پیش از بررسی جداول به موارد زیر توجه کنید:
- اعدادی که برای رتبه‌ها در جداول درج شده در برخی موارد دارای ارقام اعشار است چرا که با متوسط‌گیری از تمامی رتبه‌های موجود در سه سال گذشته (۱۳۹۸، ۱۳۹۹، ۱۴۰۰) به دست آمده است؛ اگر چه در بسیاری موارد بیش از یک مشاهده در دست نبوده است.
- ترتیب‌هایی که برای دانشگاهها در هر یک از جداول آمده تنها در بخش‌هایی نشان‌دهنده رتبه‌بندی دانشگاهها از نگاه مردم است. برای رتبه‌بندی جامع‌تر دانشگاهها از نگاه شرکت‌کنندگان در کنکور و خانواده‌های آنان داده‌های بیشتری لازم است. در صورت جامع‌تر بودن داده‌ها می‌توان از این روش برای پی بردن اولویت دانشگاهها در ذهن جامعه استفاده کرد.
- در بررسی‌های جامع‌تر لازم است روشی طراحی شود تا تاثیر محل زندگی داوطلبان نیز، به عنوان پارامتر مهمی برای انتخاب دانشگاه‌های محلی و نزدیک‌تر به محل زندگی داوطلبان، در نظر گرفته شود. در جداول زیر برای تعدیل ترجیحات محلی اقدامی انجام نشده است.
- اگر می‌خواهید با در نظر گرفتن ملاحظات فوق، از این اطلاعات در تصمیم‌گیری‌هایتان استفاده کنید، حتما آن‌ها را با منابع معتبر دیگری که در دسترس دارید مقایسه کنید.
برای مشاهده جزئیات مربوط به هر یک از رشته‌ها روی آن کلیک کنید. اگر با گوشی موبایل جداول را بررسی می‌کنید گوشی را در حالت افقی قرار دهید تا تمامی ستون‌ها قابل مشاهده باشد.
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
علوم پزشکی تهران | ۱۷۳.۷ | ۵۲.۰ | ۶۴.۵ | ۶۲.۵ |
علوم پزشکی شهید بهشتی | ۳۰۱.۰ | ۱۰۳.۷ | – | ۳۶.۰ |
علوم پزشکی ایران | ۹۹۰.۵ | ۲۴۱.۷ | ۲۹۸.۰ | ۲۵۹.۳ |
علوم پزشکی شیراز | ۱,۲۱۱.۲ | ۴۳۱.۰ | ۵۴۱.۷ | ۱۷۲.۰ |
علوم پزشکی اصفهان | ۱,۶۵۲.۵ | ۲۶۷.۰ | ۴۴۱.۷ | ۱۵۵.۰ |
علوم پزشکی همدان | ۲,۰۰۳.۰ | – | – | ۶۰۲.۵ |
علوم پزشکی بیرجند | ۲,۰۴۷.۰ | ۹۸۹.۵ | – | – |
علوم پزشکی مازندران | ۲,۱۰۹.۵ | – | ۶۷۷.۰ | ۶۶۸.۰ |
علوم پزشکی بابل | ۲,۲۷۹.۵ | – | ۱,۰۵۲.۵ | – |
علوم پزشکی تبریز | ۲,۳۳۰.۵ | ۳۰۶.۰ | – | ۱۴۸.۵ |
علوم پزشکی یزد | ۲,۴۳۵.۸ | ۶۴۷.۵ | – | ۹۴۷.۰ |
علوم پزشکی ارومیه | ۲,۸۴۱.۰ | – | ۱,۳۳۹.۰ | ۵۰۸.۰ |
علوم پزشکی البرز | ۲,۹۸۹.۵ | ۳۴۴.۷ | – | ۵۸۲.۰ |
علوم پزشکی کرمانشاه | ۳,۲۶۳.۷ | ۱,۲۲۵.۰ | ۱,۳۵۲.۵ | – |
علوم پزشکی گیلان | ۳,۳۸۷.۸ | – | ۱,۱۵۹.۵ | ۷۴۳.۰ |
علوم پزشکی قزوین | ۳,۵۵۹.۰ | ۸۹۸.۰ | ۱,۵۰۰.۰ | ۱,۲۸۱.۰ |
علوم پزشکی شهرکرد | ۳,۶۹۰.۰ | – | ۱,۳۳۸.۵ | – |
علوم پزشکی زنجان | ۳,۹۳۸.۲ | ۱,۱۵۷.۰ | ۸۳۹.۵ | ۱,۲۳۱.۰ |
علوم پزشکی کاشان | ۴,۲۲۱.۰ | ۱,۳۶۰.۰ | ۱,۳۸۵.۳ | – |
علوم پزشکی مشهد | ۴,۲۲۷.۰ | ۲۲۳.۰ | ۲,۸۲۲.۰ | ۸۳۶.۰ |
علوم پزشکی سمنان | ۴,۸۰۷.۸ | ۱,۳۴۶.۷ | ۱,۹۵۳.۰ | ۱,۴۶۷.۰ |
علوم پزشکی لرستان | ۴,۸۳۸.۵ | – | – | ۱,۶۳۵.۵ |
علوم پزشکی اردبیل | ۵,۲۰۶.۳ | ۱,۴۰۹.۰ | ۱,۳۴۵.۳ | ۷۱۲.۰ |
علوم پزشکی شاهرود | ۵,۲۹۱.۰ | – | ۲,۴۱۴.۰ | – |
علوم پزشکی بوشهر | ۵,۴۹۷.۰ | – | ۲,۳۱۸.۰ | – |
علوم پزشکی گلستان | ۵,۷۲۴.۰ | – | ۱,۸۸۵.۰ | ۱,۰۵۶.۰ |
علوم پزشکی ایلام | ۶,۰۳۹.۵ | – | – | ۱,۳۱۹.۵ |
علوم پزشکی قم | ۶,۰۷۰.۰ | ۱,۷۸۱.۰ | ۱,۴۲۰.۰ | ۱,۸۳۲.۰ |
علوم پزشکی یاسوج | ۶,۱۹۰.۰ | ۱,۸۰۱.۰ | – | – |
علوم پزشکی جهرم | ۶,۳۱۰.۰ | ۱,۷۱۱.۰ | ۲,۷۰۶.۰ | – |
علوم پزشکی بندرعباس | ۶,۳۷۸.۰ | – | – | ۱,۵۸۹.۰ |
علوم پزشکی کردستان | ۷,۰۹۵.۰ | – | – | ۱,۳۶۹.۰ |
علوم پزشکی بم | ۷,۶۲۹.۵ | – | – | ۲,۷۰۱.۰ |
علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران | ۸,۲۱۲.۰ | – | ۲,۹۳۷.۰ | ۲,۷۷۱.۰ |
علوم پزشکی زابل | ۸,۲۷۸.۷ | ۲,۰۲۶.۵ | – | – |
علوم پزشکی اراک | – | ۱,۵۰۶.۰ | ۱,۶۰۳.۵ | ۹۶۹.۰ |
علوم پزشکی جندی شاپور | – | ۱,۲۷۷.۰ | – | – |
علوم پزشکی خراسان شمالی | – | – | ۲,۲۶۹.۰ | – |
علوم پزشکی دزفول | – | – | – | ۷۷۱.۰ |
علوم پزشکی رفسنجان | – | – | ۲,۴۶۳.۰ | – |
علوم پزشکی سبزوار | – | – | ۲,۲۹۳.۰ | ۴۲۸.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
علوم پزشکی شهید بهشتی | ۲۶۶.۷ | ۹۹.۷ | – | – |
علوم پزشکی تهران | ۷۱۷.۷ | ۹۶.۰ | – | ۳۳۱.۰ |
علوم پزشکی ارومیه | ۸۱۲.۷ | ۵۷۳.۰ | – | ۲۴۳.۰ |
علوم پزشکی البرز | ۸۴۳.۰ | ۳۴۵.۰ | – | – |
علوم پزشکی مشهد | ۸۶۷.۰ | ۳۰۷.۰ | ۴۰۷.۰ | – |
علوم پزشکی شیراز | ۱,۰۴۷.۰ | – | ۴۹۰.۰ | – |
علوم پزشکی کاشان | ۱,۰۷۲.۰ | – | – | ۲۵۱.۰ |
علوم پزشکی کرمان | ۱,۴۷۸.۰ | – | – | ۲۹۸.۰ |
علوم پزشکی مازندران | ۱,۷۷۲.۰ | ۶۴۵.۰ | ۶۷۹.۰ | – |
علوم پزشکی همدان | ۱,۹۲۹.۵ | ۸۷۸.۰ | – | ۲۴۹.۰ |
علوم پزشکی جندی شاپور | ۱,۹۹۱.۰ | – | ۷۸۹.۰ | – |
علوم پزشکی یزد | ۲,۰۸۲.۰ | – | – | ۴۴۱.۰ |
علوم پزشکی گیلان | ۲,۱۳۴.۰ | ۷۲۰.۰ | ۱,۰۵۸.۰ | – |
علوم پزشکی اراک | ۲,۱۹۳.۵ | – | ۹۸۵.۵ | – |
علوم پزشکی بابل | ۲,۲۹۸.۰ | – | ۱,۰۶۶.۰ | – |
علوم پزشکی شهرکرد | ۲,۳۰۶.۰ | – | ۹۹۳.۰ | – |
علوم پزشکی بویراحمد | ۲,۵۴۶.۰ | – | ۹۹۸.۰ | – |
علوم پزشکی گلستان | ۲,۵۸۶.۵ | ۷۵۲.۳ | – | – |
علوم پزشکی بیرجند | ۲,۶۴۱.۰ | – | ۱,۲۵۶.۰ | – |
علوم پزشکی خراسان شمالی | ۲,۷۲۵.۰ | – | – | ۷۴۱.۰ |
علوم پزشکی کردستان | ۲,۷۴۷.۰ | – | – | ۶۹۳.۰ |
علوم پزشکی قم | ۲,۷۶۰.۰ | ۱,۰۵۷.۰ | ۱,۲۶۱.۰ | – |
علوم پزشکی قزوین | ۳,۱۲۰.۰ | ۹۶۳.۰ | – | – |
علوم پزشکی بوشهر | ۳,۲۶۸.۳ | ۱,۰۲۳.۰ | – | ۸۲۲.۵ |
علوم پزشکی بندرعباس | ۳,۶۱۱.۰ | – | ۱,۵۰۱.۰ | – |
علوم پزشکی اصفهان | ۳,۹۴۴.۳ | ۱,۹۷۸.۵ | ۲۷۶.۰ | ۲۴۸.۰ |
علوم پزشکی زنجان | ۴,۱۳۳.۰ | – | – | ۸۱۳.۵ |
علوم پزشکی زاهدان | ۴,۷۸۴.۰ | ۱,۴۷۱.۰ | – | – |
علوم پزشکی رفسنجان | ۴,۸۲۲.۰ | – | – | ۱,۶۲۴.۵ |
علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران | ۵,۹۱۷.۵ | ۱,۶۷۵.۰ | – | ۱,۸۲۶.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
علوم پزشکی تهران | ۲,۰۷۶.۹ | ۷۵۳.۰ | ۷۲۹.۰ | ۶۵۰.۰ |
علوم پزشکی اصفهان | ۳,۱۲۷.۵ | ۱,۰۸۴.۰ | ۹۶۲.۰ | – |
علوم پزشکی شهید بهشتی | ۳,۲۳۴.۵ | ۹۱۷.۰ | ۱,۳۶۸.۰ | – |
علوم پزشکی البرز | ۳,۸۷۴.۵ | ۱,۲۰۰.۰ | – | – |
علوم پزشکی کرج | ۴,۶۶۵.۰ | ۹۶۶.۰ | – | – |
علوم پزشکی مشهد | ۴,۷۴۸.۷ | – | ۱,۵۵۳.۳ | – |
علوم پزشکی زنجان | ۵,۱۴۹.۳ | ۲,۰۰۰.۰ | ۲,۶۸۰.۰ | ۸۶۹.۰ |
علوم پزشکی همدان | ۵,۳۵۸.۷ | ۷۰۷.۰ | ۳,۴۳۳.۰ | ۱,۷۳۷.۰ |
علوم پزشکی شیراز | ۵,۳۸۰.۸ | ۱,۱۰۶.۵ | ۳,۰۶۰.۰ | ۱,۹۱۳.۰ |
علوم پزشکی مازندران | ۶,۳۴۰.۰ | – | – | ۱,۵۷۶.۰ |
علوم پزشکی اردبیل | ۶,۳۶۷.۸ | ۱,۷۳۰.۰ | – | ۱,۷۷۹.۰ |
علوم پزشکی یزد | ۶,۹۲۸.۳ | ۲,۳۴۴.۰ | – | ۲,۳۵۴.۰ |
علوم پزشکی کرمانشاه | ۷,۶۳۴.۵ | – | ۳,۹۹۶.۰ | ۱,۸۲۳.۰ |
علوم پزشکی تبریز | ۷,۷۴۱.۸ | – | ۴,۰۵۷.۰ | ۷۲۰.۰ |
علوم پزشکی کرمان | ۷,۸۲۷.۰ | – | – | ۱,۹۶۴.۰ |
علوم پزشکی گیلان | ۹,۴۱۴.۵ | – | – | ۲,۶۲۳.۵ |
علوم پزشکی بندرعباس | ۱۰,۲۶۶.۰ | – | – | ۲,۶۱۵.۰ |
علوم پزشکی جندی شاپور | – | – | ۱,۳۳۶.۰ | – |
علوم پزشکی زابل | – | – | ۲,۳۲۴.۰ | – |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
علوم پزشکی مشهد | ۴,۶۸۰.۰ | – | – | ۱,۳۲۰.۰ |
علوم پزشکی تهران | ۱۰,۷۵۳.۴ | ۳,۲۱۸.۷ | ۴,۷۰۹.۵ | ۲,۳۰۷.۵ |
علوم پزشکی اصفهان | ۱۱,۴۱۷.۰ | – | ۴,۸۵۲.۰ | ۳,۸۳۹.۰ |
علوم پزشکی شیراز | ۱۴,۲۴۲.۳ | ۲,۶۶۴.۰ | ۳,۶۴۹.۰ | ۴,۳۶۴.۰ |
علوم پزشکی شهید بهشتی | ۱۷,۸۷۷.۷ | – | ۶,۶۱۹.۰ | ۵,۳۰۳.۵ |
علوم پزشکی ایران | ۱۸,۱۷۵.۷ | ۵,۲۹۱.۰ | – | ۵,۰۵۷.۰ |
علوم پزشکی گیلان | ۲۰,۷۰۶.۰ | – | ۵,۶۳۷.۰ | – |
علوم پزشکی اردبیل | ۲۱,۳۱۹.۰ | – | ۸,۷۲۷.۰ | ۶,۶۰۵.۰ |
علوم پزشکی البرز | ۲۳,۰۳۱.۷ | – | ۸,۹۱۷.۷ | ۸,۲۲۴.۰ |
علوم پزشکی بیرجند | ۲۴,۱۸۷.۵ | – | – | ۷,۳۲۴.۰ |
علوم پزشکی کرمان | ۲۴,۹۱۰.۰ | ۶,۸۲۱.۰ | – | – |
علوم پزشکی لرستان | ۲۶,۲۷۰.۰ | – | – | ۷,۹۱۰.۰ |
علوم پزشکی زنجان | ۲۷,۰۰۷.۰ | – | ۱۶,۳۱۷.۰ | ۴,۸۲۱.۰ |
علوم پزشکی کاشان | ۲۷,۹۶۷.۳ | ۷,۶۰۸.۰ | – | – |
علوم پزشکی سیرجان | ۳۲,۸۲۸.۰ | – | ۱۳,۱۷۵.۰ | – |
علوم پزشکی ارومیه | – | ۱,۶۱۰.۰ | – | – |
علوم پزشکی تبریز | – | – | – | ۵,۰۰۴.۰ |
علوم پزشکی زابل | – | ۹,۶۵۳.۰ | – | – |
علوم پزشکی همدان | – | – | – | ۳,۹۳۶.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
شهید بهشتی | ۳۳۵.۶ | ۹۶.۹ | ۸۱.۳ | ۱۰۸.۸ |
علامه طباطبایی | ۳۵۹.۰ | ۱۵۷.۵ | ۱۰۷.۰ | ۲۷۱.۰ |
تهران | ۶۹۷.۴ | ۶۶.۰ | ۴۲۲.۵ | ۲۵۴.۰ |
فردوسی مشهد | ۷۳۲.۵ | ۳۴۹.۰ | ۲۴۸.۰ | ۱۵۳.۰ |
الزهرا (س) | ۱,۰۱۵.۰ | ۳۰۱.۵ | ۴۸۴.۰ | – |
بابلسر | ۱,۰۶۸.۰ | – | ۳۹۶.۰ | – |
شیراز | ۱,۷۵۵.۷ | ۶۶۷.۳ | ۶۴۰.۳ | ۳۵۹.۰ |
اصفهان | ۲,۰۵۳.۵ | ۳۲۸.۰ | ۴۵۱.۰ | ۱,۴۲۰.۰ |
تبریز | ۲,۲۴۹.۷ | ۴۳۵.۰ | – | – |
مازندران | ۲,۸۵۹.۵ | – | ۵۹۴.۰ | ۱,۲۴۴.۰ |
گیلان | ۲,۹۶۷.۰ | – | ۹۰۰.۰ | ۹۰۶.۰ |
یزد | ۳,۲۱۷.۸ | ۱,۵۵۸.۰ | ۱,۰۸۲.۳ | – |
قم | ۴,۳۴۸.۵ | ۹۵۳.۰ | ۱,۲۲۱.۰ | ۳,۳۶۷.۰ |
زنجان | ۵,۶۰۰.۷ | ۱,۶۰۵.۰ | ۱,۸۱۸.۵ | ۱,۸۱۵.۰ |
شهید مدنی | ۶,۳۱۳.۰ | – | – | ۱,۸۶۵.۰ |
میبد | ۶,۵۷۶.۰ | – | ۲,۵۴۲.۰ | – |
مراغه | ۶,۶۷۷.۰ | ۲,۰۸۲.۰ | – | – |
کاشان | ۷,۹۴۳.۳ | ۱,۰۵۱.۰ | – | – |
بیرجند | ۱۱,۱۱۱.۰ | – | ۱,۴۹۴.۰ | ۲,۹۳۷.۰ |
رازی | ۱۸,۰۷۷.۰ | – | ۵,۸۹۸.۰ | – |
گلستان | ۲۱,۱۳۰.۰ | – | ۱,۰۵۶.۰ | – |
اراک | – | ۱,۱۵۶.۰ | ۲,۹۱۳.۰ | – |
بجنورد | – | ۱,۸۰۳.۰ | – | – |
بوعلی سینا | – | – | – | ۲,۱۹۸.۵ |
بین المللی امام خمینی (ره) | – | – | ۸۶۶.۰ | – |
دامغان | – | – | – | ۵,۱۸۰.۰ |
سمنان | – | ۲,۳۳۲.۵ | – | – |
شهرکرد | – | – | ۲,۵۹۱.۰ | – |
شهید چمران | – | – | ۳,۳۲۷.۰ | – |
کردستان | – | – | – | ۴,۶۸۴.۰ |
محقق اردبیلی | – | – | – | ۳,۲۵۴.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
علامه طباطبایی | ۲۱۰.۰ | ۱۲۷.۰ | – | – |
تهران | ۲۹۹.۵ | ۵۶.۵ | – | ۷۲.۵ |
شهید بهشتی | ۳۳۵.۸ | ۶۵.۵ | ۷۳.۰ | ۲۰۴.۰ |
علوم بهزیستی و توانبخشی | ۴۸۴.۵ | ۲۵۱.۰ | – | – |
الزهرا (س) | ۹۴۵.۰ | ۳۸۹.۰ | – | – |
شاهد | ۲,۴۹۶.۰ | ۹۵۰.۰ | – | – |
مازندران | ۲,۶۴۴.۰ | ۱,۰۰۹.۰ | – | – |
یزد | ۳,۰۰۹.۵ | ۱,۶۵۰.۰ | ۳۷۴.۰ | ۲۴.۰ |
فردوسی مشهد | ۳,۲۲۱.۰ | ۳۳۰.۰ | – | ۱,۵۰۳.۵ |
کاشان | ۳,۶۳۶.۰ | – | ۷۴۰.۰ | – |
گیلان | ۴,۰۷۵.۰ | ۱,۲۶۹.۰ | ۲,۵۳۲.۰ | – |
سمنان | ۵,۲۶۳.۰ | – | – | ۱,۴۷۵.۰ |
اراک | ۷,۲۲۶.۰ | – | ۲,۶۵۴.۰ | – |
شهید چمران | ۷,۷۹۴.۰ | – | – | ۲,۴۸۷.۰ |
لرستان | ۸,۰۸۲.۰ | – | ۲,۷۹۹.۰ | – |
بوعلی سینا | ۹,۱۳۴.۰ | – | ۳,۱۳۲.۰ | – |
اردکان | ۱۲,۸۱۹.۰ | ۲,۸۸۵.۰ | – | – |
اصفهان | ۱۳,۲۰۵.۰ | – | – | ۵,۹۴۱.۰ |
رازی | ۱۶,۳۷۴.۰ | – | ۵,۴۰۱.۰ | – |
تبریز | – | ۶۲۷.۰ | – | – |
شهید مدنی | – | – | – | ۲,۸۷۵.۰ |
گنبد | – | – | – | ۵,۴۵۵.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
صنعتی شریف | ۲۴۲.۸ | ۱۹.۰ | – | ۹.۰ |
صنعتی امیرکبیر | ۴۹۷.۰ | ۱۷۶.۳ | – | ۵۷.۰ |
علم و صنعت ایران | ۵۷۹.۰ | ۴۱۱.۰ | ۱۷۴.۰ | – |
شهید بهشتی | ۷۶۳.۰ | ۵۳۷.۰ | – | – |
صنعتی اصفهان | ۱,۰۴۱.۳ | ۶۶۷.۴ | – | ۵۶۸.۰ |
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | ۱,۳۱۴.۰ | ۶۲۳.۰ | – | ۸۵.۰ |
فردوسی مشهد | ۱,۴۸۱.۰ | ۹۷۱.۵ | – | ۵۹.۰ |
خوارزمی | ۳,۰۲۳.۵ | ۱,۳۳۱.۰ | ۷۹۱.۰ | ۳۵۸.۰ |
تهران | ۳,۰۶۸.۰ | – | ۹۷۴.۰ | – |
شیراز | ۳,۱۰۴.۹ | ۱,۱۲۵.۵ | ۷۲۶.۰ | ۴۳۹.۰ |
صنعتی شیراز | ۴,۵۸۵.۰ | ۲,۸۲۵.۰ | – | – |
شاهد | ۴,۸۹۹.۰ | ۲,۸۵۴.۰ | – | – |
تبریز | ۴,۹۳۸.۸ | ۲,۳۵۱.۰ | – | ۴۳۹.۰ |
اصفهان | ۸,۶۴۹.۳ | ۴,۵۴۲.۳ | ۹۴۰.۰ | – |
صنعتی نوشیروانی بابل | ۸,۷۸۵.۰ | – | – | ۸۷۷.۰ |
قم | ۱۳,۵۵۱.۰ | – | – | ۱,۷۱۳.۰ |
صنعتی همدان | ۱۴,۰۷۶.۰ | – | – | ۱,۶۳۶.۰ |
حکیم سبزواری | ۲۲,۶۲۴.۰ | – | – | ۳,۷۵۲.۰ |
خلیج فارس | ۲۲,۹۱۷.۰ | – | – | ۳,۸۲۳.۰ |
بوعلی سینا | – | – | ۲,۰۶۲.۰ | – |
شهید چمران | – | – | – | ۳,۹۱۸.۰ |
صنعتی قم | – | – | ۲,۰۲۷.۰ | – |
گیلان | – | – | ۲,۳۷۴.۰ | – |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
صنعتی شریف | ۲۱۹.۰ | ۱۱۴.۷ | ۹۴.۰ | – |
تهران | ۶۳۴.۵ | ۲۶۸.۰ | ۲۷۷.۰ | – |
علم و صنعت ایران | ۱,۵۳۱.۵ | ۹۶۱.۸ | ۴۹۴.۰ | – |
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | ۲,۰۹۹.۰ | ۱,۵۴۶.۳ | – | ۱۲۶.۰ |
صنعتی امیرکبیر | ۲,۸۰۲.۶ | ۵۲۰.۰ | ۲۷۷.۵ | ۱۰۴.۵ |
شیراز | ۳,۴۰۹.۰ | ۲,۰۸۹.۵ | ۸۶۴.۰ | – |
شهید بهشتی | ۴,۳۴۱.۵ | ۱,۲۹۳.۰ | ۵۴۷.۰ | ۶۵۱.۵ |
صنعتی اصفهان | ۴,۶۶۴.۸ | ۲,۶۷۸.۰ | ۱,۳۶۲.۰ | ۳۸۳.۰ |
شهید باهنر | ۶,۵۹۵.۰ | – | ۲,۲۶۰.۰ | – |
کاشان | ۱۲,۶۸۰.۰ | ۶,۶۶۷.۰ | – | – |
تبریز | ۱۳,۰۹۱.۵ | – | ۲,۴۶۴.۰ | – |
صنعتی اراک | ۲۶,۴۱۵.۰ | ۱۱,۸۳۸.۰ | – | – |
بوعلی سینا | ۲۶,۸۶۰.۰ | – | ۱۰,۰۰۸.۰ | – |
اصفهان | – | ۳,۴۵۲.۰ | – | – |
الزهرا (س) | – | ۲,۴۴۰.۰ | – | – |
بین المللی امام خمینی (ره) | – | – | – | ۱,۰۵۵.۰ |
صنعتی شیراز | – | – | ۳,۱۳۴.۵ | – |
صنعتی نوشیروانی بابل | – | – | – | ۱,۵۳۱.۰ |
دانشگاه | رتبه کل | رتبه در منطقه ۱ | رتبه در منطقه ۲ | رتبه در منطقه ۳ |
صنعتی شریف | ۱,۰۴۲.۶ | ۱۹۶.۰ | ۱۰۱.۷ | – |
صنعتی امیرکبیر | ۱,۰۸۳.۳ | ۶۱۳.۵ | ۳۷۳.۵ | – |
علم و صنعت ایران | ۱,۶۴۸.۳ | ۱,۰۸۱.۰ | ۵۱۲.۰ | ۱۷۰.۰ |
تهران | ۱,۹۱۲.۷ | ۴۲۲.۸ | ۹۱۱.۰ | ۲۳۹.۰ |
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | ۲,۸۰۶.۰ | – | ۸۹۵.۰ | – |
شهید بهشتی | ۲,۹۶۱.۵ | ۸۴۱.۰ | ۱,۰۴۴.۰ | – |
صنعتی اصفهان | ۶,۰۷۳.۰ | ۱,۷۳۱.۰ | ۱,۷۱۵.۰ | ۶۰۶.۰ |
شیراز | ۷,۴۳۳.۰ | – | ۲,۵۶۹.۰ | – |
اصفهان | ۷,۴۶۵.۰ | ۴,۱۷۹.۰ | – | – |
فردوسی مشهد | ۹,۲۱۷.۰ | – | – | ۶۵۳.۰ |
صنعتی شاهرود | ۱۲,۶۸۰.۰ | – | ۴,۴۶۳.۰ | – |
کاشان | ۱۲,۸۹۷.۷ | – | ۴,۵۷۵.۳ | – |
بوعلی سینا | ۲۳,۰۱۴.۰ | – | ۶,۰۹۲.۰ | – |
تبریز | ۲۹,۱۲۳.۰ | ۱۶,۱۵۴.۰ | ۲,۵۴۵.۰ | ۱,۰۴۸.۰ |
قم | ۳۲,۶۸۴.۰ | ۸,۸۰۷.۰ | ۱۲,۳۱۲.۰ | – |
سمنان | ۳۴,۸۳۳.۰ | – | – | ۶,۹۵۰.۰ |
ارومیه | ۳۹,۳۵۲.۰ | – | – | ۸,۲۱۷.۰ |
یزد | – | ۷,۷۸۱.۰ | – | – |
درباره خانه‌های خالی جدول اطلاعاتی منابع اولیه در دست نبوده است. نام بسیاری از دانشگاهها نیز در این جداول نیامده که این هم به دلیل آن است که داده‌ای از آن‌ها در منبع اولیه وجود نداشته است.
تحلیل رابطه رتبه کل و رتبه منطقه
رتبه‌های کنکور، علاوه بر رتبه کل به تفکیک مناطق ۱، ۲ و ۳ نیز اعلام می‌شوند. منطقه ۱ به بخش‌هایی از کشور اطلاق شده که برخوردارترند و امکانات آموزشی بیشتری دارند، منطقه ۳ به بخش‌هایی که کم‌برخوردارترند و امکانات آموزشی کمتری دارند و منطقه ۲ به وضعیتی بین این دو اطلاق می‌شود. این تقسیم‌بندی، با عنوان سهمیه مناطق در ظرفیت‌هایی که در رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف وجود دارد لحاظ می‌شود و هدفش این است که از انحصار رشته‌ها و دانشگاه‌های پرطرفدار به مناطق برخوردارتر و تشدید نابرابری‌های آموزشی جلوگیری کند.
با توجه به اهداف این سیاست‌گذاری انتظار می‌رود در مناطق برخوردارتر رتبه منطقه به رتبه کل نزدیک‌تر باشد. آیا چنین الگویی در داده‌ها نیز مشاهده می‌شود؟
داده‌هایی که در دست داریم امکان بررسی این سیاست را تا حدی فراهم می‌کند: اگر داده‌های شرکت‌کنندگان را در یک نمودار پراکندگی ترسیم کنیم، به صورتی که محور افقی نشان‌دهنده رتبه منطقه و محور عمودی نشان‌دهنده رتبه کل باشد و هر یک از نقاط عملکرد یک شرکت‌کننده را در کنکور نشان دهد، به تصویر زیر می‌رسیم.
با توجه به تفاوت‌هایی که در سال‌های مختلف و گروه‌های آزمایشی وجود دارد، نمودار پراکندگی به تفکیک سال و گروه آزمایشی ترسیم شده، در هر یک از این دسته‌ها خط راستی برای پیدا کردن راحت‌تر محل قرار گرفتن کلی نقاط نسبت به یکدیگر برازش شده است.
در تفسیر این نمودار چند نکته جالب و البته مهم می‌توان استخراج کرد:
- در تمامی موارد رتبه کل بیشتر از رتبه منطقه است (تمامی نقاط بالاتر از خط‌چین y = x قرار گرفته‌اند) که اگر غیر از این بود نمی‌توانست درست باشد.
- در تمامی گروه‌های آزمایشی در هر دو سال مطالعه (۱۳۹۹ و ۱۴۰۰) رابطه آشکاری بین رتبه منطقه و رتبه کل شرکت‌کنندگان کنکور وجود دارد که دور از انتظار هم نیست.
- در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ الگوهایی که در گروه‌های آزمایشی گوناگون مشاهده می‌شود، تقریبا یکسان است و آنچنان‌که به نظر می‌رسد الگوهایی قابل اتکا و نیازمند توضیح و تفسیر است.
- بر اساس اهداف سهمیه‌بندی مناطق انتظار می‌رفت نقاط آبی‌رنگ (منطقه ۳) بالاتر از نقاط سبزرنگ (منطقه ۲)، و نقاط سبزرنگ بالاتر از نقاط قرمزرنگ (منطقه ۱) قرار بگیرند. اما این الگو تنها در گروه آزمایشی ریاضی و فنی مشاهده می‌شود. در مورد گروه‌های تجربی و انسانی کم و بیش عکس این الگو مشاهده می‌شود. در گروه آزمایشی علوم انسانی الگو کاملا برعکس است، یعنی خط قرمز بالاتر و خط آبی پایین‌تر قرار گرفته است. در گروه آزمایشی تجربی خط قرمز و آبی رنگ بالاتر قرار دارند و خط سبزرنگ پایین قرار دارد.
نکات فوق نشان میدهد امکانات آموزشی تنها در گروه ریاضی و فنی موفق شده تمایزی میان دانش‌آموزان ایجاد کند. در گروه‌های تجربی و انسانی، برخورداری از امکانات آموزشیِ بیشتر و بهتر با دستاوردی در نتایج کنکور همراه نبوده است. در علوم انسانی این الگو کاملا برعکس است. شاید بتوان این پدیده را به این صورت تفسیر کرد که در علوم انسانی نقش فرد در عملکرد وی در کنکور کارشناسی پررنگ‌تر از نظام رسمی و غیررسمی آموزش است. در مورد گروه آزمایشی تجربی الگوی مشاهده شده دور از انتظارتر است، چرا که بهترین عملکرد به شرکت‌کنندگان منطقه ۲ اختصاص یافته است (نقاط سبزرنگ پایین‌تر قرار گرفته‌اند).
این نکات در فهم عملکرد نظام ارزشیابی کنکور بسیار حائز اهمیت است، به همین دلیل لازم است با داده‌های بیشتر و قابل اعتمادتری مورد بررسی قرار گیرند. مهم‌ترین نکته‌ای که با تفسیر این نمودار مطرح می‌شود و باید مورد بررسی‌های جامع‌تر قرار بگیرد، این است که نظام سهمیه‌بندی تنها در گروه آزمایشی ریاضی و فنی در خدمت عدالت اجتماعی عمل می‌کند و در گروه انسانی و تا حدی در گروه تجربی از کسب هرچه بیشتر رتبه‌های برتر در مناطق کم‌برخوردارتر جلوگیری می‌کند. به بیان دیگر، به نظر می‌رسد در علوم انسانی و تجربی اگر سهمیه مناطق وجود نداشته باشد، مناطق کم‌برخوردار در مجموع صندلی‌های بیشتری را در دانشگاهها از آن خود می‌کنند، اما سهمیه مناطق به نام دفاع از عدالت جلوی آن‌ها را می‌گیرد.
این پدیده می‌تواند تا اندازه‌ای به عنوان بازتاب نظام ارزشیابی چندگزینه‌ای در کنکور نیز مطرح شود. در ارزشیابی دروس گروه ریاضی دانش‌آموز باید اشرافی هر چند نسبی بر مفاهیم و یادگیری آن‌ها داشته باشد تا بتواند به سوالات پاسخ دهد، اما در دروس انسانی و تجربی به نظر می‌رسد نیاز به یادگیری و اشراف بر مفاهیم به نسبت کمتر است و ارزشیابی بیشتر بر محفوظات و یادگیری‌های زودگذر تکیه دارد، در نتیجه اثر سیستم آموزشی در گروه آزمایشی ریاضی و فنی هنگام مقایسه عملکرد شرکت‌کنندگان کنکور بین مناطق مختلف بیشتر قابل مشاهده است تا گروه‌های آزمایشی انسانی و تجربی. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد آنچه در گروه علوم انسانی و تجربی آزمون می‌شود، با کم و زیاد کردن کمیت و کیفیت آموزش تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.
نتیجه‌گیری: ضرورت انتشار عمومی داده‌های کنکور
سازمان سنجش یک نهاد عمومی است و از بودجه عمومی تغذیه می‌شود، با این حال هیچ گاه نسبت به انتشار عمومی نتایج کنکورهای قبلی اقدام نکرده است. این سازمان به راحتی می‌تواند با حذف اطلاعات شناسایی داوطلبان و حراست از حریم خصوصی ایشان، کارنامه‌های کنکور سال‌های گذشته را به صورت کامل برای عموم منتشر کند و خانواده‌ها را از صرف هزینه‌های گوناگون برای مشاوره انتخاب رشته که افراد سودجو نیز در آن‌ها کم نیست بی‌نیاز کند. بسیاری از خانواده‌ها نیز به خاطر نداشتن تمکن مالی و عدم دسترسی به مراکز مشاوره کنکور از خدمات اطلاعاتی که حقشان است محروم می‌شوند.
انتشار عمومی داده‌های کنکور به صورت ناشناس، علاوه بر کمکی که به خانواده‌ها می‌کند، ارزش پژوهشی فراوانی در علوم اجتماعی دارد. به عنوان نمونه، در سال‌های اخیر بحث نابرابری آموزشی در جامعه بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است. امسال هم با اعلام نتایج دوباره این بحث مطرح شد که بخش زیادی از رتبه‌های برتر کنکور از مدارس غیرانتفاعی و شهرهای برخوردار کشور هستند و این با آنچه از عدالت آموزشی انتظار داریم در تضاد است. تصور کنید این بحث نه تنها با دسترسی به اطلاعات رتبه‌های برتر بلکه با دسترسی کامل به داده‌های کنکور با چه کیفیتی می‌تواند طرح شود و منشا اثرات بیشتر شود.
اما این‌ها تنها دلایلی نیست که سازمان سنجش را نسبت به انتشار داده‌های کنکور شامل کارنامه‌ها و نتایج انتخاب رشته ملزم می‌کند. سازمان سنجش به عنوان برگزارکنندۀ آزمون‌های سراسری در کشور باید داده آزمون‌های مختلف را به صورت عمومی منتشر کند تا بدین وسیله صحت عملکردش را به رویت شرکت‌کنندگان در آزمون برساند. مثلا اگر درصدهای کسی با رتبه‌اش همخوانی نداشت یا رشته‌ای که فردی قبول شد با رتبه‌اش همخوانی نداشت، آیا افکار عمومی راهی برای پی بردن به آن دارد؟ اگر تخلفی صورت بگیرد آیا کسی بیرون از آن سازمان می‌تواند مطلع شود؟ اگر نظام ارزشیابی کنکور دارای اشکالات سیستماتیک باشد مانند آنچه به عنوان نمونه درباره نسبت سهمیه‌بندی مناطق طرح شد، آیا کسی امکان نقد و بررسی آن‌ها را دارد؟
در حال حاضر طرح‌های زیادی مانند طرح بومی‌گزینی در کنکور سراسری به اجرا در می‌آید و تخصیص رشته و دانشگاه به شرکت‌کنندگان به کار بسته می‌شود، اما داده‌های کافی برای ارزیابی آن‌ها وجود ندارد.
عدم انتشار این داده‌ها مثل این است که مجری انتخابات، برگه‌های رای را در اتاقی در بسته بشمارد و سپس نتایج نهایی را اعلام کند و از انتشار آرای هر کاندیدا به تفکیک استان، شهرستان، حوزه انتخابیه، صندوق و … نیز سر باز بزند. اینکه چرا سازمان سنجش هیچ وقت نسبت به انتشار داده‌های خود اقدامی نکرده، سوالی مهم و در خور درنگ و بررسی است. عدم انتشار این داده‌ها در واقع به نفع کاسبان کنکور و به ضرر جامعه است، به ویژه خانواده‌ها و افرادی که می‌خواهند پس از اعلام نتایج کنکور رشته دانشگاهی خود را انتخاب کنند.
امید است این سازمان با انتشار داده‌های خود قدمی مهم در راستای ارتقای شفافیت و گردش آزاد اطلاعات در کشور بردارد و به بهترین نحو به انتقادات پاسخ دهد.
در مطالب آتی با تحلیل همین داده‌ها به موضوعاتی نظیر بازتاب کیفیت آموزش و عدالت اجتماعی در کنکور کارشناسی پرداخته خواهد شد.
پاورقی و ارجاع
[۱] مسئولیت صحت این داده‌ها به عهده منبع اصلی انتشار آن است. ما تنها آن‌ها را گردآوری کرده و در یک جدول یکپارچه در کنار یکدیگر قرار داده‌ایم. به نظر نمی‌رسد انگیزه‌ای برای انتشار اطلاعات ناصحیح در منبع اولیه وجود داشته باشد. برای خانه‌های خالی جدول در منبع اصلی اطلاعاتی وجود نداشته است.
نویسندگان
2 پاسخ
این جمله چه معنا دارد:”نظام سهمیه‌بندی تنها در گروه آزمایشی ریاضی و فنی در خدمت عدالت اجتماعی عمل می‌کند و در گروه انسانی و تا حدی در گروه تجربی از کسب هرچه بیشتر رتبه‌های برتر در مناطق کم‌برخوردارتر جلوگیری می‌کند.”
نمودار فقط نشان میدهد به رغم اعمال سهمیه‌بندی، باز هم دانش‌آموزان منطقه ۲ و ۳ از ۱ نمرات کمتری در کنکور گرفته‌اند (بدلیل امکانات اموزشی یا موقعیت طبقاتی و انچه کلمن و بوردیو در تحقیقات و نظریات بارتولید طبقاتی گفته‌اند). اما سهمیه‌بندی جلوی چیزی را نگرفته!!!! سهمیه‌بندی فقط برای دانش‌آموزان مناطق ۲و۳ فرصت بیشتر ایجاد میکن.
بنده هم موافقم منظور شما این است که با اعمال سهمیه باز تلاش دانش اموزان منطقه یک بیشتر بوده!!!
البته خودم دانش اموز منطقه ۲ هستم
اما دلیل نمی شود این تلاش دانش اموزان منطقه یک را نادیده بگیریم! انقدر تلاش کرده اند تا بر سهمیه ها غلبه کرده اند!
بنظرم بهتر است فکری به حال سهمیه ۲۵ درصد بکنید !