در خبرهای تعطیلی ادارات در روزهای اخیر، همانندِ تعطیلات کرونایی تابستان ۱۴۰۰ و تعطیلی به خاطر افزایش دمای هوا در تابستان ۱۴۰۲ بر حفظ سلامت مردم تاکید شده است. اما بررسی داده‌های وضعیت شبکه برق نشان می‌دهد تامین انرژی در کشور وضعیتی کاملا بی‌سابقه را تجربه می‌کند.
آمار کشته‌های تصادف در ایران که در نیمه اول دهه نود شمسی روندی کاهشی پیدا کرده بود و به ۱۵،۸۸۰ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده بود، در نیمه دوم دهه نود تغییر رفتار داده و رو به افزایش گذاشته است. این روند صعودی با شیوع کرونا و کاهش تحرک اجتماعی در سال ۱۳۹۹ متوقف شده بود، اما با از میان رفتن همه‌گیری دوباره نمایان شد و آمار فوت به بیشترین مقدار خود در ۱۲ سال اخیر رسید و تنها در مدت هفت سال ۲۵% افزایش یافته است. این اعداد چه معنایی دارد؟ درباره این پدیده چه می‌دانیم؟
در این مقاله برای مطالعه نقش نیروهای داوطلب در تحولات جنگ، سراغ آمار شهدا رفتیم و سهم سازمان‌های مختلف از کل تعداد شهدا را به صورت ماهانه مورد بررسی و تحلیل قرار دادیم و تاریخ جنگ را با تمرکز بر آمار ماهانه شهدا و تحلیل سهم شهدای داوطلب در آن مرور کردیم.
نیروی داوطلب بسیج، بیشترین سهم را از تعداد کل شهدا دارد و تحلیل آن کلیدی برای فهم مهم‌ترین تحولات در تاریخ جنگ است.
پس از انتشار مقالات «نابرابری در وضعیت سواد اقوام ایرانی» و «تحلیل آمار بازماندگی از تحصیل و مسئله گسست در مقطع متوسطه» تعدادی از خوانندگان پرسش‌هایی درباره وضعیت شاخص‌های دیگری مثل تحصیلات، اشتغال، سلامت، فقر و مانند آن‌ها در میان اقوام مطرح کردند. این گونه پرسش‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ نیز در گفتگوهای انتخاباتی مطرح شد و مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. به همین خاطر تلاش خواهیم کرد تا در این مقاله و احتمالا چند مقاله دیگر با تحلیل داده‌های سرشماری ۱۳۹۵ و رابطه آن با جمعیت اقوام، این موضوعات را از دریچه آماری مورد بررسی قرار دهیم. این مقاله به تحلیل داده‌های تحصیلات بعد از متوسطه و بررسی رابطه آن با قومیت اختصاص خواهد داشت.
مجموع جستجوی اسامی دو نامزد انتخابات تا ساعت ۱۵:۳۰ در روز ۱۵ تیر هنوز به اندازه مرحله نخست در روز ۸ تیر جستجو نشده و ۴۰% کمتر است. اگر این مقدار از مقدار قبلی بیشتر شود می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای بر افزایش مشارکت نیز در نظر گفت.
کسی در مرحله دوم انتخابات عمکلرد بهتری خواهد داشت که در فاصله یک‌هفته‌ای مرحله اول و دوم انتخابات به مردم نشان دهد پیام‌های مرحله اول انتخابات را بهتر شنیده است.
اکثر کسانی که با عینک سیاست به این انتخابات نگاه می‌کنند در مرحله نخست بیرون از دایره رأی‌دهندگان ایستادند و بخش قابل توجهی از رأی‌دهندگان در پی عدالت اجتماعی و ضدیت با فسادند.
کسی در مرحله دوم نتیجه بهتری خواهد گرفت که در مخاطب‌شناسی دقیق و موثر عمل کنند و با صراحت و هوشمندی به مردم نشان دهد پیام‌های آنان را دریافت کرده‌است.
این انتخابات پاسخ غایی خود را در شیوه تعامل حکومت و نیروهای سیاسی با آرای خاموش خواهد یافت.
چه ظرفیتی قرار است برای جذب آرای خاموش ایجاد شود؟ آیا این ظرفیت پایدار است؟
آیا شیب تند افزایش آرای خاموش که پس از سال ۸۸ شروع شد در سال‌های آینده خواهد شکست؟
جامعه ممکن است یک یا دو نوبت دیگر به عدالتخواهیِ «اصلاح‌طلب و اعتدالگرا» یا نیروهای برآمده از سبد رأی «اصولگرایان و جبهه انقلاب» اعتماد کند. اما نباید از یاد برد که در سه‌گانه یادشده اکثریت از آن «آرای خاموش» است و در صورت تکرار تجربیات گذشته پس از یک یا نهایتا دو دوره، آرای خاموش در اکثریت قاطع قرار خواهند گرفت و سرنوشت کشور به دست آنان تعیین خواهد شد
نسبت کلی شاغلین در ایران به علت سهم ناچیز زنان در اقتصاد کشور اندک است.
نمی‌توان از توسعه ایران سخن گفت اما برنامه‌ای برای حضورِ پررنگ‌تر زنان – با هر پیشینه فکری و فرهنگی – در اجتماع و اقتصاد ارائه نکرد. با این حال، این موضوع همچنان در گفتگوهای عمومی غایب است.
مقاله «اشتغال ناچیز زنان، مسئله فراموش‌شده ایران» با داده‌های جدید به روز شده است.
سوم خرداد ۱۳۶۱ یکی از مهم‌ترین روزهای تاریخ معاصر ایران است. در ساعات میانی این روز خرمشهر پس از ۱۹ ماه اشغال از ارتش عراق بازپس گرفته شد تا به نمادی ماندگار در تاریخ معاصر ایران بدل شود.
نرخ اندک مشارکت انتخابات مجلس در اسفند ۱۴۰۲ توجه زیادی را در ایران به خود جلب کرد. این نکته اگرچه از اهمیت زیادی برخوردار است، اما پیام این انتخابات تنها عدم مشارکت اکثریت مردم نیست. بررسی رفتار رأی‌دهندگان در این انتخابات نشان می‌دهد نوعی افت مشارکت حتی در میان کسانی که رأی داده‌اند نیز در برخی از شهرهای بزرگ رخ داده است. این نوشتار ادعا می‌کند مشارکت موثر در انتخابات تهران – عملکرد نهاد انتخابات در این شهر – در سال ۱۴۰۲ چندان بیشتر از ۸ از ۱۰۰ نیست.
بازماندن کودکان از تحصیل یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام آموزش و پرورش ایران دستِ‌کم در یک دهه اخیر است. مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در پنج سال اخیر ۱۷% افزایش یافته به ۹۱۱ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است. در این نوشتار پدیده بازماندن از تحصیل با مراجعه به داده‌های سرشماری ۱۳۹۵ مورد مطالعه قرار گرفته و رابطه متغیرهای وضعیت سکونت، جنسیت، سن و قومیت با بازماندن از تحصیل مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی این داده‌ها چند نکته مهم را نشان می‌دهد: بیرون افتادن از چرخه تحصیل بیش از آنکه مسئله مقطع ابتدایی باشد، مسئله دوره متوسطه است، بیش از آنکه مسئله پسرها باشد مسئله دخترهاست و بیش از آنکه مسئله شهر باشد مسئله روستاست. متغیر قومیت نیز در برخی گروه‌ها مثل مردم بلوچ، روستانشینان عرب، دختران روستایی کرد و … با بازماندن از تحصیل از نظر آماری رابطه معنادار دارد.
بررسی آمار روزانه تعداد شهدای ایران نشان می‌دهد حساسیت افکار عمومی درباره عملیات کربلای ۴ به هیچ رو بی دلیل نبوده است. تعداد شهدای ایران در روز دوم عملیات کربلای چهار با تمامی روزهای دیگر جنگ متمایز بوده است.
مطابق گزارش‌های مرکز آمار ایران، تعداد شاغلین کشور از ابتدای سال ۱۴۰۱ به بعد نسبت به زمان‌های مشابه خود در سال قبل با افزایش همراه بوده است. اما این افزایش چیزی جز روند طبیعی بازیابی مشاغل بعد فروکش کردن خطرات همه‌گیری نبوده و نمی‌توان آن را به عملکرد مثبت اقتصاد ایران نسبت داد. آمار مشاغل در اکثریت قاطع کشورهای جهان در سال‌های پس از کرونا بازیابی شده و از مقدارهای قبل از آن فراتر رفته است. عملکرد اقتصاد ایران در بازیابی مشاغل از دست‌رفته در دوران کرونا در مقایسه با سایر کشورها جزو ضعیف‌ترین عملکردها در دنیا بوده است.
گزارش پدیده‌هایی مانند افراد بی‌شناسنامه، بازماندن کودکان از تحصیل و ترک تحصیل کودکان و نوجوانان در بعضی نقاط کشور مانند سیستان و بلوچستان و نمونه‌های دیگری مانند آن در سال‌های اخیر، پرسش‌هایی کلی‌تر را درباره امکان وجود برخی تمایزهای نهادینه بین اقوام در افکار عمومی مطرح کرده است.
تفاوت‌های سیستماتیک میان گروه‌های اجتماعی یکی از موضوعات مهم در علوم اجتماعی است. مطالعه این تفاوت‌ها از آن رو اهمیت دارد که می‌تواند نمایانگر تبعیض‌های ریشه‌دار در جوامع و حکومت‌ها باشد. آیا تفاوت معناداری در شاخص‌های توسعه انسانی در میان قومیت‌های ایرانی وجود دارد؟ در کدام یک از شاخص‌های توسعه چنین تمایزهایی وجود دارد؟ اگر چنین شکاف‌هایی وجود دارد، آیا با گذشت زمان ترمیم شده یا افزایش یافته است؟
این مطالعه تلاش می‌کند تا با تمرکز بر آمار گویشوران زبان‌ها و شاخص وضعیت سواد، فتح بابی برای بررسی روابط موجود بین شاخص‌های توسعه انسانی و اقوام ایرانی باشد و فرضیه‌ها و پرسش‌هایی را در این‌باره طرح کند.
چرا مکانیزم‌های گردش قدرت در ترکیه همچنان کار می‌کنند و علی رغم فراز و نشیب بسیار هیچ‌گاه به کلی کنار گذاشته نشده‌اند؟
پاسخ به این پرسش به ما کمک می‌کند تا آن را در مورد ایران نیز از منظری تازه مطرح کنیم، چرا که با وجود برخی شباهت‌های تاریخی بین ایران و ترکیه، در ایران هیچ‌گاه ساختار پایدار و قابل اتکایی برای چرخش قدرت و حل منازعات سیاسی‌اجتماعی به وجود نیامده است.
در خبرهای تعطیلی ادارات در روزهای اخیر، همانندِ تعطیلات کرونایی تابستان ۱۴۰۰ و تعطیلی به خاطر افزایش دمای هوا در تابستان ۱۴۰۲ بر حفظ سلامت مردم تاکید شده است. اما بررسی داده‌های وضعیت شبکه برق نشان می‌دهد تامین انرژی در کشور وضعیتی کاملا بی‌سابقه را تجربه می‌کند.
آمار کشته‌های تصادف در ایران که در نیمه اول دهه نود شمسی روندی کاهشی پیدا کرده بود و به ۱۵،۸۸۰ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده بود، در نیمه دوم دهه نود تغییر رفتار داده و رو به افزایش گذاشته است. این روند صعودی با شیوع کرونا و کاهش تحرک اجتماعی در سال ۱۳۹۹ متوقف شده بود، اما با از میان رفتن همه‌گیری دوباره نمایان شد و آمار فوت به بیشترین مقدار خود در ۱۲ سال اخیر رسید و تنها در مدت هفت سال ۲۵% افزایش یافته است. این اعداد چه معنایی دارد؟ درباره این پدیده چه می‌دانیم؟
در این مقاله برای مطالعه نقش نیروهای داوطلب در تحولات جنگ، سراغ آمار شهدا رفتیم و سهم سازمان‌های مختلف از کل تعداد شهدا را به صورت ماهانه مورد بررسی و تحلیل قرار دادیم و تاریخ جنگ را با تمرکز بر آمار ماهانه شهدا و تحلیل سهم شهدای داوطلب در آن مرور کردیم.
نیروی داوطلب بسیج، بیشترین سهم را از تعداد کل شهدا دارد و تحلیل آن کلیدی برای فهم مهم‌ترین تحولات در تاریخ جنگ است.
پس از انتشار مقالات «نابرابری در وضعیت سواد اقوام ایرانی» و «تحلیل آمار بازماندگی از تحصیل و مسئله گسست در مقطع متوسطه» تعدادی از خوانندگان پرسش‌هایی درباره وضعیت شاخص‌های دیگری مثل تحصیلات، اشتغال، سلامت، فقر و مانند آن‌ها در میان اقوام مطرح کردند. این گونه پرسش‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ نیز در گفتگوهای انتخاباتی مطرح شد و مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. به همین خاطر تلاش خواهیم کرد تا در این مقاله و احتمالا چند مقاله دیگر با تحلیل داده‌های سرشماری ۱۳۹۵ و رابطه آن با جمعیت اقوام، این موضوعات را از دریچه آماری مورد بررسی قرار دهیم. این مقاله به تحلیل داده‌های تحصیلات بعد از متوسطه و بررسی رابطه آن با قومیت اختصاص خواهد داشت.
مجموع جستجوی اسامی دو نامزد انتخابات تا ساعت ۱۵:۳۰ در روز ۱۵ تیر هنوز به اندازه مرحله نخست در روز ۸ تیر جستجو نشده و ۴۰% کمتر است. اگر این مقدار از مقدار قبلی بیشتر شود می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای بر افزایش مشارکت نیز در نظر گفت.
کسی در مرحله دوم انتخابات عمکلرد بهتری خواهد داشت که در فاصله یک‌هفته‌ای مرحله اول و دوم انتخابات به مردم نشان دهد پیام‌های مرحله اول انتخابات را بهتر شنیده است.
اکثر کسانی که با عینک سیاست به این انتخابات نگاه می‌کنند در مرحله نخست بیرون از دایره رأی‌دهندگان ایستادند و بخش قابل توجهی از رأی‌دهندگان در پی عدالت اجتماعی و ضدیت با فسادند.
کسی در مرحله دوم نتیجه بهتری خواهد گرفت که در مخاطب‌شناسی دقیق و موثر عمل کنند و با صراحت و هوشمندی به مردم نشان دهد پیام‌های آنان را دریافت کرده‌است.
این انتخابات پاسخ غایی خود را در شیوه تعامل حکومت و نیروهای سیاسی با آرای خاموش خواهد یافت.
چه ظرفیتی قرار است برای جذب آرای خاموش ایجاد شود؟ آیا این ظرفیت پایدار است؟
آیا شیب تند افزایش آرای خاموش که پس از سال ۸۸ شروع شد در سال‌های آینده خواهد شکست؟
جامعه ممکن است یک یا دو نوبت دیگر به عدالتخواهیِ «اصلاح‌طلب و اعتدالگرا» یا نیروهای برآمده از سبد رأی «اصولگرایان و جبهه انقلاب» اعتماد کند. اما نباید از یاد برد که در سه‌گانه یادشده اکثریت از آن «آرای خاموش» است و در صورت تکرار تجربیات گذشته پس از یک یا نهایتا دو دوره، آرای خاموش در اکثریت قاطع قرار خواهند گرفت و سرنوشت کشور به دست آنان تعیین خواهد شد
نسبت کلی شاغلین در ایران به علت سهم ناچیز زنان در اقتصاد کشور اندک است.
نمی‌توان از توسعه ایران سخن گفت اما برنامه‌ای برای حضورِ پررنگ‌تر زنان – با هر پیشینه فکری و فرهنگی – در اجتماع و اقتصاد ارائه نکرد. با این حال، این موضوع همچنان در گفتگوهای عمومی غایب است.
مقاله «اشتغال ناچیز زنان، مسئله فراموش‌شده ایران» با داده‌های جدید به روز شده است.
سوم خرداد ۱۳۶۱ یکی از مهم‌ترین روزهای تاریخ معاصر ایران است. در ساعات میانی این روز خرمشهر پس از ۱۹ ماه اشغال از ارتش عراق بازپس گرفته شد تا به نمادی ماندگار در تاریخ معاصر ایران بدل شود.
نرخ اندک مشارکت انتخابات مجلس در اسفند ۱۴۰۲ توجه زیادی را در ایران به خود جلب کرد. این نکته اگرچه از اهمیت زیادی برخوردار است، اما پیام این انتخابات تنها عدم مشارکت اکثریت مردم نیست. بررسی رفتار رأی‌دهندگان در این انتخابات نشان می‌دهد نوعی افت مشارکت حتی در میان کسانی که رأی داده‌اند نیز در برخی از شهرهای بزرگ رخ داده است. این نوشتار ادعا می‌کند مشارکت موثر در انتخابات تهران – عملکرد نهاد انتخابات در این شهر – در سال ۱۴۰۲ چندان بیشتر از ۸ از ۱۰۰ نیست.
بازماندن کودکان از تحصیل یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام آموزش و پرورش ایران دستِ‌کم در یک دهه اخیر است. مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در پنج سال اخیر ۱۷% افزایش یافته به ۹۱۱ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است. در این نوشتار پدیده بازماندن از تحصیل با مراجعه به داده‌های سرشماری ۱۳۹۵ مورد مطالعه قرار گرفته و رابطه متغیرهای وضعیت سکونت، جنسیت، سن و قومیت با بازماندن از تحصیل مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی این داده‌ها چند نکته مهم را نشان می‌دهد: بیرون افتادن از چرخه تحصیل بیش از آنکه مسئله مقطع ابتدایی باشد، مسئله دوره متوسطه است، بیش از آنکه مسئله پسرها باشد مسئله دخترهاست و بیش از آنکه مسئله شهر باشد مسئله روستاست. متغیر قومیت نیز در برخی گروه‌ها مثل مردم بلوچ، روستانشینان عرب، دختران روستایی کرد و … با بازماندن از تحصیل از نظر آماری رابطه معنادار دارد.
بررسی آمار روزانه تعداد شهدای ایران نشان می‌دهد حساسیت افکار عمومی درباره عملیات کربلای ۴ به هیچ رو بی دلیل نبوده است. تعداد شهدای ایران در روز دوم عملیات کربلای چهار با تمامی روزهای دیگر جنگ متمایز بوده است.
مطابق گزارش‌های مرکز آمار ایران، تعداد شاغلین کشور از ابتدای سال ۱۴۰۱ به بعد نسبت به زمان‌های مشابه خود در سال قبل با افزایش همراه بوده است. اما این افزایش چیزی جز روند طبیعی بازیابی مشاغل بعد فروکش کردن خطرات همه‌گیری نبوده و نمی‌توان آن را به عملکرد مثبت اقتصاد ایران نسبت داد. آمار مشاغل در اکثریت قاطع کشورهای جهان در سال‌های پس از کرونا بازیابی شده و از مقدارهای قبل از آن فراتر رفته است. عملکرد اقتصاد ایران در بازیابی مشاغل از دست‌رفته در دوران کرونا در مقایسه با سایر کشورها جزو ضعیف‌ترین عملکردها در دنیا بوده است.
گزارش پدیده‌هایی مانند افراد بی‌شناسنامه، بازماندن کودکان از تحصیل و ترک تحصیل کودکان و نوجوانان در بعضی نقاط کشور مانند سیستان و بلوچستان و نمونه‌های دیگری مانند آن در سال‌های اخیر، پرسش‌هایی کلی‌تر را درباره امکان وجود برخی تمایزهای نهادینه بین اقوام در افکار عمومی مطرح کرده است.
تفاوت‌های سیستماتیک میان گروه‌های اجتماعی یکی از موضوعات مهم در علوم اجتماعی است. مطالعه این تفاوت‌ها از آن رو اهمیت دارد که می‌تواند نمایانگر تبعیض‌های ریشه‌دار در جوامع و حکومت‌ها باشد. آیا تفاوت معناداری در شاخص‌های توسعه انسانی در میان قومیت‌های ایرانی وجود دارد؟ در کدام یک از شاخص‌های توسعه چنین تمایزهایی وجود دارد؟ اگر چنین شکاف‌هایی وجود دارد، آیا با گذشت زمان ترمیم شده یا افزایش یافته است؟
این مطالعه تلاش می‌کند تا با تمرکز بر آمار گویشوران زبان‌ها و شاخص وضعیت سواد، فتح بابی برای بررسی روابط موجود بین شاخص‌های توسعه انسانی و اقوام ایرانی باشد و فرضیه‌ها و پرسش‌هایی را در این‌باره طرح کند.
چرا مکانیزم‌های گردش قدرت در ترکیه همچنان کار می‌کنند و علی رغم فراز و نشیب بسیار هیچ‌گاه به کلی کنار گذاشته نشده‌اند؟
پاسخ به این پرسش به ما کمک می‌کند تا آن را در مورد ایران نیز از منظری تازه مطرح کنیم، چرا که با وجود برخی شباهت‌های تاریخی بین ایران و ترکیه، در ایران هیچ‌گاه ساختار پایدار و قابل اتکایی برای چرخش قدرت و حل منازعات سیاسی‌اجتماعی به وجود نیامده است.
استفاده از مطالب دقیقه تنها با ذکر نام منبع، نویسنده و درج لینک مجاز است.
