انرژی در ماراتن تورم

معمولا در خصوص قیمت انرژی در ایران بحث بر سر ارزان و گران بودن آن است و اینکه قیمت انرژی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها چه وضعیتی دارد. در این مطلب تلاش شد تا برخلاف رویه مرسوم به تغییرات قیمت از نگاه مصرف‌کننده پرداخته شود. قیمت انرژی در بیست سال اخیر تقریبا به اندازه تورم رشد کرده و در سال‌های اخیر برای گروهی از خانوارها افزایشی سریع‌تر از تورم هم داشته است.

در مدل فعلی، قیمت‌گذاری به گونه‌ای است که خانوارهای پرمصرف‌تر جریمه می‌شوند و از خانوارهای کم‌مصرف تا حدی حمایت صورت می‌گیرد، اما باید توجه داشت که هر چند مصرف انرژی تابعی از درآمد خانوار است، اما درآمد تنها عامل تعیین‌کننده مصرف نیست و عواملی مثل تعداد اعضای خانوار، عایق‌بندی‌ خانه‌ها و تکنولوژی وسایل مصرف‌کنندۀ انرژی هم در میزان مصرف نقش به‌سزایی دارند. مدل فعلی قیمت‌گذاری، خانوارهای پرجمعیت دهک‌های کم‌برخوردار را جریمه می‌کند و به خانه‌های خالی که مصرف ندارند پاداش می‌دهد.

همچنین باید در نظر داشت در شرایطی که رشد درآمد حقیقی خانوارها در سال‌های اخیر متوقف شده، افزایش قیمت انرژی به ویژه برق و گاز فشار مضاعفی بر خانوارهای طبقه متوسط وارد کرده است. افزایش قیمت انرژی در سبد مصرفی این خانوارها به گونه‌ای است که بار هزینه‌های انرژی برای بسیاری از آن‌ها به رنجی مضاعف تبدیل شده است.

همچنین شاخص قیمت مصرف‌کننده در بخش آب، برق و سوخت به دلیل تنوع کالاها، تنوع مدل‌های قیمت‌گذاری، منطقه‌بندی بعضی از قیمت‌ها و … می‌تواند با تجربه مصرف‌کننده کاملا متفاوت باشد و تنها در سال‌های ۸۹ و ۹۰ که دولت تقریبا همه اقلام این گروه را با هم افزایش داد، تجربه کوتاه مدت مصرف‌کننده به این شاخص نزدیک بوده است و اگر این شاخص هم مثل شاخص اقلام خوراکی به تفکیک بیشتری اعلام می‌شد نتایج تغییر سیاست‌ها در آن بهتر نمایش پیدا می‌کرد.