بحران نمایندگی سیاسی در ایران

[۱] گزیده‌ای از گفتگوی ایرنا با جامعه‌شناسان درباره اعتراضات اخیر؛ دقیقه ۱۹ مهر ۱۴۰۱

d-mag.ir/p8508

[۲] Stanford Encyclopedia of Philosophy; Political Representation, First published Mon Jan 2, 2006; substantive revision Wed Aug 29, 2018

plato.stanford.edu/entries/political-representation

[۳] R2 = 0.91،  p-value < 0.001، انحراف معیار = 2 میلیون

[۴] تمامی آمارهای انتخاباتی که در این مطالعه آمده از وبسایت ستاد انتخابات کشور استخراج شده است و پس از آماده‌سازی در لینک زیر در دسترس عموم قرار گرفته است:

d-learn.ir/data

[۵] برای دریافت جدول آرای ادوار مختلف انتخابات مجلس به لینک زیر مراجعه کنید:

d-learn.ir/p/iran-legislative-election-results

[۶] پیش‌بینی مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰؛ گزارش سخنرانی رییس ایسپا با عنوان سخنرانی با عنوان «آرایش افکار عمومی در آستانه تحول؛ افکار عمومی انتخاباتی ایرانیان»؛ دقیقه، اردیبهشت ۱۴۰۰

d-mag.ir/p4049

[۷] R2 = 0.90،  p-value < 0.001، انحراف معیار = 3 میلیون

شیب افزایش متوسط تعداد آرا در انتخابات‌های ریاست‌ جمهوری (۷۵۰ هزار در هر چهار سال) از شیب افزایش متوسط تعداد آرا در انتخابات‌های مجلس (۵۶۰ هزار در هر چهار سال) بیشتر است. این مشاهده به این دلیل است که گرایش عمومی آرا در کل کشور به انتخابات ریاست جمهوری در مقایسه با انتخابات مجلس در طول زمان به دلایل گوناگون بیشتر شده و به همین سبب تنها عامل موثر در افزایش تعداد آرا افزایش جمعیت نیست.

[۸] استفاده از آرای صحیح (تعداد کل آرا منهای آرای باطله) در مقایسه با کل آرا برای تحلیل «نمایندگی سیاسی» در عرصه رسمی سیاست مناسب‌تر به نظر می‌رسد، چون رای باطله دقیقا نشان‌دهنده آن است که فرد علی رغم میلش به مشارکت در انتخابات، نماینده سیاسی مورد نظر خود را پیدا نکرده است. در این تحلیل از کل آرا استفاده شده، چون آمار کاملی برای آرای صحیح در تمامی ادوار انتخاباتی در دسترس نبوده است.

[۹] رای دریافت آرای ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری به لینک زیر مراجعه کنید:

d-learn.ir/p/iran-presidential-election-results

[۱۰] روش دیگر برای کمی‌سازی نمایندگی سیاسی در عرصه رسمی، استفاده از مفهوم مشارکت سیاسی است. اما به چند دلیل از آن در این محاسبه استفاده نشده و مقایسه رای کاندیدای نخست در ادوار متوالی انتخابات بر آن ترجیح داده شده است. نخست اینکه افزایش مشارکت با تعدد کاندیدا لزوما به معنای افزایش نمایندگی سیاسی نیست چرا که ممکن است به اثرگذاری سیاسی منجر نشود. دوم اینکه مخرج کسر در محاسبه مشارکت سیاسی یعنی تعداد واجدان شرایط رای دادن با استفاده از جمعیت بالای ۱۸ سال در آخرین سرشماری تقریب زده می‌شود و غیردقیق است. سوم اینکه آرای انتخاباتی به اشکال گوناگون در ادوار مختلف منتشر می‌شود و امکان محاسبه مشارکت در سطح شهرستان همیشه وجود ندارد. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۰ آرای باطله به تفکیک شهرستان‌ منتشر نشده است. اما رای کاندیدای نخست چون باید به مردم اعلام شود، علی القاعده باید همیشه منتشر شود.

[۱۱] نسخه اولیه این جدول از لینک زیر استخراج شده: نقشه اعتراضات ۱۴۰۱

سپس برای هر یک از شهرستان‌ها جستجوی مستقلی در اینترنت انجام شده که باعث شده جدول اولیه نزدیک به ۱۰% تغییر کند. با این حال، با توجه به این که در لینک بالا روش تقسیم‌بندی شهرستان‌ها به روشنی توضیح داده نشده، ممکن است خطاهایی در ثبت اشتباه یا عدم ثبت اعتراض در برخی شهرستان‌ها به چشم بخورد. اگر اشکالی پیدا کردید لطفا در بخش کامنت گوشزد کنید.

فهرست شهرستان‌هایی که به عنوان شهرستان‌های دارای اعتراض در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته در بخش پیوست آمده است. 

[۱۲] p-value < 0.001

[۱۳] p-value < 0.001

[۱۴] مقدار ۶۵% به این خاطر انتخاب شده که شهرستان‌هایی را پیدا کنیم که نمایندگی سیاسی در آن‌ها با اختلافی قابل توجه از نصف کمتر شده است. انتخاب این عدد به این معنا نیست که مقدارهای کمتر از آن چندان زیاد ارزیابی نمی‌شود. کاهش ۵۰، ۴۰، ۳۰ یا ۲۰ درصدی در نمایندگی سیاسی آن هم به صورت یک‌مرتبه یعنی در دو انتخابات متوالی به خودی خود آنقدر زیاد هست که بتواند زمینه بروز اعتراضات سیاسی شود.

[۱۵] برای دریافت تغییرات آرای کاندیدای نخست ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ نسبت به ۱۳۹۶ در تمامی شهرستان‌ها به لینک زیر مراجعه کنید:

d-learn.ir/iran-presidential-election-results-county-level-changes-1396to1400