مقایسه توزیع سنی مرگ و میر در آمار فوت ثبت احوال در موج‌های مختلفِ کرونا نشان می‌دهد رابطه‌ای مشخص و معنادار بین تغییرات توزیع سِنّی اسناد فوت و شدت همه‌گیری کرونا در کشور وجود دارد. توزیع سِنّی مرگ با بالا و پایین شدن موج‌های کرونا با توجه به ریسک جانی متفاوت در هر گروه سِنّی به صورت قاعده‌مند تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این رابطه از نظر آماری معنادار است و قدرت پیش‌بینی سهم مرگ و میر گروه‌های سنی مختلف در صورت عدم واکسیناسیون را به ما می‌دهد.

بررسی آمار کشورها نشانی از مصونیت واکسن در برابر ابتلا نشان نمی‌دهد اما در صورت بیماری، مصونیت در وضعیت وخیم و منجر به فوت کاملا در آمار کشورهایی که دست کم ۴۰ دوز واکسن در هر ۱۰۰ نفر تزریق کرده‌اند کاملا معنادار و مشهود است. نرخ مرگ و میر در آمار رسمی کشورها با افزایش واکسیناسیون به صورت بسیار چشمگیر (تقریباً با آهنگ توانی) کاهش می‌یابد.
اگر وضعیت صعودی بیماری، با عادی‌انگاشتن همه‌گیری و عدم وضع محدودیت‌های اجتماعی و دست به دست شدن ویروس در اجتماعات همراه شود، بار بیماری از ظرفیت‌های نظام درمان فراتر می‌رود و فاجعه وارد مرحله‌ای بی‌سابقه خواهد شد که آنچه تا کنون اتفاق افتاده در برابر آن ناچیز خواهد بود

برخی کشورها در موج جدید خود فوت روزانه‌ای بیشتر از بیشترین تعداد فوت روزانه در موج‌های قبل تجربه می‌کنند. افزایش آمار فوت روزانه در ایران نیز نسبت به موج‌های قبل چندان دور از انتظار نیست. نکته حائز اهمیتِ دیگر سرعت بیشتر افزایش آمار فوت در برخی کشورها مانند هند، بنگلادش و ایران نسبت به موج‌های قبلی در آن‌ها است. این مشاهده احتمال چرخیدن نوعی ویروس جهش‌یافته در این کشورها و ضرورت انجام اقدامات فوری برای مقابله با آن را مطرح می‌سازد

سرعت افزایش آمار در موج چهارم کرونا در ایران به صورت خطرناک و بی‌سابقه‌ای بیشتر از قبل است. اگر سرعت افزایش آمار در موج‌های دوم و سوم با استناد به آمار به طور متوسط ۳.۴ فوت و ۲۲ بستری در روز بوده، این مقدار در موج چهارم ۱۴.۸ فوت و ۱۴۷ بستری در روز است. سرعت افزایش آمار در موج چهارم به گونه‌ای است که در صورت عدم مداخلۀ گسترده و فوری شامل محدودیت اجتماعی، واکسیناسیون و پرهیزِ خودخواسته نسبت به بیرون رفتن از خانه، بارِ بیماری به زودی از ظرفیتِ نظام درمان فراتر رفته و فاجعه می‌آفریند.

برای مقابله با موج چهارم نباید زمان را از دست داد. تصمیمِ دیرهنگام برای اجرای محدودیت‌های جدی مانند تعطیلی‌های گسترده به قیمت جان تعداد زیادی از هم‌وطنان‌مان تمام خواهد شد.
در این مطالعه تغییرات تحرک اجتماعی بر اساس تردد بین شهری ماشین‌های سواری محاسبه و بررسی شده است. بررسی تغییرات این شاخص و آمار کرونا در موج‌های قبلی نشان می‌دهد اتخاذ سیاست منع تردد در آذر ۱۳۹۹ برای مقابله با موج سوم بیماری دیرهنگام بوده است.

در شرایط خطیر و پرابهام، تخمینِ غیرمستقیم یک روش کارآمد برای رسیدن به تحلیلی اولیه اما قابل اتکا برای تصمیم‌گیری است. مرور روش‌های تخمینِ غیرمستقیمی که از ابتدای شیوع بیماری تا کنون به کار گرفته شده و مقایسه نتایج آن‌ها با نتایج تحقیقاتی که بعداً با استفاده از روش‌های مستقیم‌تر مانند نمونه‌گیری و اندازه‌گیری پادتن افراد منتشر شد، توفیق نسبی تخمین‌های غیرمستقیم را تایید می‌کند.

تخمینِ غیرمستقیمِ شیوع، بیش از هر چیز بر داده‌های عمومی تکیه دارد. هر چه زیرساخت داده‌های عمومی آماده‌ و اطلاعات با کیفیت‌ باشد تخمین‌‌های غیرمستقیم نیز کارآمدتر خواهد بود.

پاندمی مسئله کادر درمان نیست که از ایشان بخواهیم آن را برای ما حل کنند، بلکه مسئلۀ پیش روی کل کشور است. انتشار پیوسته آمارِ جزئی، بدنه کارشناسی کشور و رسانه‌های خبری و تحلیلی را فعال می‌کند و به مراکز سیاست‌گذار، مردم و اصناف قدرت برنامه‌ریزی می‌دهد.

مطابق تعداد اسناد فوت ثبت احوال آمار فوت اضافۀ امسال در تابستان نسبت به بهار تقریباً ۲ برابر شده و نسبت فوت اضافۀ سازمان ثبت‌احوال به آمار رسمی فوت کرونا در طول ۹ ماه گذشته کم‌وبیش افزایش یافته است.

اگرچه آمار روزِ کرونا در بسیاری کشورها دوباره رو به افزایش گذاشته اما وضعیت آن در ایران، در مقایسه با اکثر کشورهایی که در این مطالعه بررسی شده‌ در مجموع وخیم‌‌تر و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی جدی‌تری به نظر می‌رسد.