این تغییر پارادایمِ آرام از نوروز به یلدا، به نظر هم‌راستا با جشن جهانی‌ کریسمس است و شاید خبر از تکرار یک ابتکار تاریخی دیگر در ایران‌زمین می‌دهد: گرفتن یک عنصر غالبِ فرهنگِ خارجی و ایرانیزه کردن آن؛ یلدا در حال تبدیل شدن به بدلِ ایرانیِ کریسمس است.

افزایش محبوبیت یلدا در مقابل سایر مناسبت‌های ملی و مذهبی، در عین حال نوعی خیزش فرهنگی نسل جوان در مقابل فرهنگ اشاعه‌شده‌ توسط رسانه‌های رسمی یا سنتی به حساب می‌آید. خیزشی در مقابل نوروز که به استحاله‌ی نظام حاکم درآمده و به نوعی مهم‌ترین رسم ایرانی‌ست که در گذشته مانده و هیچ چیزش شبیه هنجارهای جهانی جشن‌های ملی نیست. مردم ایران در حال بازتعریف و بازسازی یک جشن کاملاً ملَی هستند؛ جشنی مبرَی از حاکمیت و سنت.

اقبال به یلدا در سال‌های اخیر یک دلیل اقتصادی و کسب‌وکاری هم دارد. در جهان هم ولنتاین بیشتر زاییده بازاریاب‌ها بوده تا سنت و فرهنگ؛ ابتکاری برای فروش بیشتر محصولات مصرفی. یلدا هم مثل ولنتاین در چند سال اخیر به شدت توسط کسب‌وکارها به خصوص کسب‌وکارهای آنلاین تبلیغ شده و سعی شده از آن، رویدادی فرهنگی و مصرف‌گرا ساخته شود. انواع کمپین‌های فروش، تخفیف‌ها و جشنواره‌ها به مناسبت یلدا در سال‌های اخیر نشانه‌ای‌ست که ممکن است رابطه‌ای علّی با افزایش محبوبیت یلدا داشته باشد. علاوه بر یلدا، خود ولنتاین هم در این سال‌ها بهانه‌ای برای کسب‌وکارها بوده ولی با توجه به محدودیت‌های حاکمیتی به نظرم اقبال به ولنتاین بیشتر دلایل فرهنگی دارد.

سال‌هاست دروازه‌های ایران به روی ولنتاین هم گشوده شده است. هجومی که تلاش ناکام و نسنجیده حکومت برای ممانعت از آن، به نوعی تبدیل به محرک ترویج آن شد. مناسبتی کاملا غیرملّی و غیرمذهبی که نشانه‌ای است از جهانیزه شدن بیشتر فرهنگ ایرانی که هم‌اینک دست نسل جوان قرار گرفته است. به نظر من، این مهم‌ترین نشانه‌ی پویایی فرهنگ عام، زیر پوست بزک‌شده‌ی فضای رسمی در ایران است.