یک راه رفته و هزار راه نرفته

دانش‌آموزهای دبیرستانی، قبل از کنکور سراسری، معمولا همه فکر و ذکرشان کنکور است و تست و درصد. کنکور که به سر رسید، اول چند هفته‌ای را به استراحت و بازگشت به زندگی عادی می‌گذرانند و بعدش، کم‌کم، با اعلام رتبه‌ها، یادشان می‌افتد که تازه اول راه است و باید حالا مسیر تحصیلی چند سال آینده زندگی‌شان را انتخاب کنند که به احتمال زیاد ارتباط زیادی با مسیر کاری و حرفه‌ای‌شان هم خواهد داشت. چند هفته‌ای فرصت هست برای جست‌وجو و کنکاش درباره رشته‌های مختلف و فهم چیستی و تاریخچه و آینده‌شان. اما اگر بخواهیم صادق باشیم، بیشتر دانش‌آموزها، درک درستی از رشته‌های مختلف ندارند و تفاوت‌شان را نمی‌دانند؛ از چند نفری که آن رشته‌ها را خوانده‌اند، چند سوال می‌پرسند و جواب‌هایی معمولا کلی و کلیشه‌ای می‌شنوند. سوال‌شوندگان هم معمولا آدم‌هایی هستند که در آن رشته مانده‌اند و رضایت نسبی از آن رشته داشته‌اند. همین می‌شود که دانش‌آموزها با دانشی حداقلی درباره رشته‌ها و بیشتر براساس نظرات خانواده و دوستان و آشنایان و البته رتبه کنکورشان، سراغ رشته دانشگاهی‌شان می‌روند. اما چندسالی که از دانشگاه گذشت، هم چم‌وخم رشته خودشان بیشتر دست‌شان می‌آید و هم سرکی به دیگر رشته‌ها می‌کشند و می‌فهمند دنیا بیشتر دست کدام رشته‌هاست. تغییر رشته در سال‌های دانشگاه یا در مقطع ارشد یا تغییر مسیر کاری و حرفه‌ای به سمت‌وسویی که با رشته تحصیلی قرابت چندانی ندارد، بیشتر از همین نشناختن رشته‌ها هنگام انتخاب رشته می‌آید و در کنارش، تغییر شرایط جامعه و شناخت بیشتر دانش‌آموزهای دیروز و دانشجوهای امروز از خودشان و علایق و سلایق و انگیزه‌ها و آرمان‌هایشان.

تابستان ۱۴۰۱ و در روزهای برگزاری کنکور سراسری، روزنامه شریف یک نظرسنجی اینترنتی برگزار کرد تا ببیند شرکت‌کنندگان در نظرسنجی نظرشان درباره رشته‌های تحصیلی‌شان چیست و اگر به زمان انتخاب رشته برگردند، باز هم راه‌شان به سمت همین رشته کج می‌شود یا سودای رشته‌های دیگری را دارند. نظرسنجی‌های اینترنتی، از نظر نمونه‌گیری آماری چندان قابل استناد نیستند و نمی‌شود نتایج‌شان را خیلی معتبر دانست، اما روزنامه شریف، با توجه به شناخته شدنش بین دانشجوهای این دانشگاه، معمولا پای طیف متنوعی از افراد را به نظرسنجی‌هایش باز می‌کند و نتایج نظرسنجی‌هایش هم معمولا با شهود کلی که از حضور در دانشگاه و صحبت با دانشجوها می‌آید، تطابق دارد. در این گزارش قصد داریم نگاهی بیندازیم به نتایج حاصل از این نظرسنجی که می‌تواند دیدی درباره تمایل دانشجوها به رشته‌های مختلف دانشگاهی و بازار عرضه و تقاضای آنها به دست بدهد.