فراخوان جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه 1403 

تحریریه

تحریریه

تحقیق درباره ۷ اکتبر

«تحقیق درباره ۷ اکتبر» نام مستندی تکان‌دهنده از واحد تحقیقات شبکه الجزیره است. این فیلم نه تنها به‌‌خاطر پرداختن به ابعاد گوناگون یکی از حساس‌ترین موضوعات روز دنیا، بلکه به‌خاطر شکل روایتش هم اثری ممتاز و در خور توجه است. هجوم حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر، سیاست خاورمیانه را دگرگون کرد. با این حال، آنچه در هیاهوی رسانه‌ها روایت شد همچنان برای بسیاری محل ابهام است.
«تحقیق درباره ۷ اکتبر» گونه‌ای از مستند است که مخاطب امروز برای در امان ماندن از تصویرهای ناقص و جهت‌دار و رسیدن به تصویری کلی‌تر از وقایع و درک عمیق‌تر رخدادها به آن نیاز دارد. این مستند یک ساعته را با زیرنویس فارسی مجله دقیقه تماشا کنید.

نتایج تفصیلی جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲

در اولین دورهٔ جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه، ۴۲ مقاله از ۲۷ نویسنده در موضوعات مختلف دریافت شده، نتایج تفصیلی این مقالات را همراه با یادداشت‌های داروان در این پست ملاحظه کنید.

مصاحبه چامسکی درباره مسائل ایران

مسأله اصلی ایران آزادی است

نوام چامسکی زبان‌شناس و متفکر برجستۀ آمریکایی یکی از تأثیرگذارترین روشنفکران معاصر و از مهم‌ترین منتقدان سیاست‌های خارجی آمریکاست. پس از اعتراضات ۱۴۰۱، او چند مصاحبه درباره ایران داشته و در آن‌ها تلاش کرده تا با صورت‌بندی جنبش «زن زندگی آزادی»، مسئله اساسی ایران را با در نظر گرفتن پیچیدگی‌های تاریخی و بین‌المللی آن طرح کند. در این مقاله گزیده‌ای از مصاحبه‌های اخیر چامسکی درباره ایران و ارتباط تحولات بین‌المللی با اوضاع آن را همراه با نگاهی به آمار انتشار کتاب‌های وی به زبان فارسی آمده است.

اتفاقات جدید در کیفیت هوا

آلودگی هوای تهران پدیده‌ جدیدی نیست. هر روز در آن نفس می‌کشیم. اما چند سال است که شاهد اتفاقات جدیدی در آن هستیم. مثلا یک آلاینده در ماه‌هایی از سال مقدارهایی را تجربه می‌کند که هیچ گاه تجربه نکرده یا آلاینده‌ای که در یک روند چند ساله کنترل شده و کاهش یافته یک‌مرتبه تغییرِ روند داده و رو به افزایش گذاشته است. سال ۱۴۰۱ به طور قطع آلوده‌ترین سال پایتخت در یک دهه گذشته و شاید در طول تاریخ آن باشد.

جنبش ضدمُحتسِب

در هفته گذشته گفتگویی با آرش حیدری استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علم و فرهنگ در روزنامه هم‌میهن در رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت و چندین بار بازنشر شد. انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز آن را به عنوان یادداشت ماه بازنشر کرد. این گفتگو حاوی چند نکته مهم درباره فهم اعتراضات در کشور است. نخست اینکه نباید این اعتراضات را به شکاف‌های نسلی فروکاست. اعتراضات یک عقبه تاریخی جدی دارد که حیدری آن را در دو پرده توضیح می‌دهد: پرده متاخر، از دوران مشروطه به این سو است که ایران می‌خواهد پس از سال‌ها خمودگی پوست بیاندازد و زندگی جدیدی آغاز کند و پرده متقدم همان چیزی است که در قرون گذشته به دفعات در ادبیات فارسی مثلا در اشعار سعدی و حافظ بازتاب یافته است. به همین دلیل حیدری برای نامگذاری این جنبش اعتراضی در دل تاریخ دست می‌کند و «جنبش ضدمحتسب» را برای آن پیشنهاد می‌کند.

گزیده‌ای از گفتگوهای ایرنا با جامعه‌شناسان درباره اعتراضات ۱۴۰۱

دفتر پژوهش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) مصاحبه‌هایی با نخبگان، اندیشمندان و جامعه‌شناسان با رویکردهای مختلف درباره اعتراضات و ناآرامی‌های پس از فاجعه جان سپردن مهسا امینی در زمان بازداشت در پلیس امنیت اخلاقی انجام داده که تاکنون ۱۰ مورد از آن‌ها منتشر شده است. این مجموعه مصاحبه‌ در چهارچوبی کاملا رسمی انجام شده اما همچنان حاوی نکات درخور درنگ و تامل فراوانی است.

بیانیه انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره حوادث منجر به بروز اندوه و خشم عمومی

در پی فاجعه مرگ مهسا امینی پس از بازداشت وی توسط پلیس امنیت اخلاقی (گشت ارشاد)، مجله دقیقه ضمن ابراز همدردی با خانواده ایشان و تمامی زنانی که در اتفاقات مشابه آسیب دیده‌اند، بیانیه انجمن جامعه‌شناسی ایران در این باره را بازنشر می‌کند:
«مرگ غم‌انگیز مهسا امینی که در پی بازداشت از سوی گشت ارشاد روی داد، افکار عمومی را جریحه دار کرد و موجب اندوه و فوران خشم در بین کثیری از مردم ایران شد. متاسفانه این اتفاق در زنجیره‌ای از اتفاقات گذشته روی داده است و نمی‌توان آن را حادثه‌ای موردی و تصادفی دانست.ما بر این باوریم که این یک اتفاق موردی نیست بلکه نتیجه اجتناب‌ناپذیر رویکردها و سیاست‌هایی است که به تحولات اجتماعی بی‌اعتناست.»

زمستان نفس‌گیر در هوای آلودۀ تهران

اگر هر سال خیز بزرگ آلودگی هوا در آبان ماه آغاز می‌شد به نظر می‌رسد این خیز امسال در مهرماه آغاز شده و اگر به همین ترتیب ادامه پیدا کند ممکن است آلودگی هوا در زمستان وضعیتی ناگوارتر از سال‌های گذشته پیدا کند.
نخستین وضعیت «ناسالم برای تمام گروه‌ها» هوای تهران در پاییز و زمستان ۹۹ در ۱۰ دی اتفاق افتاده در حالیکه در سال ۱۴۰۰ نخستین وضعیت ناسالم در ۱ آذر یعنی ۴۰ روز زودتر رخ است.

پیش‌بینی مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰

رئیس مرکز افکارسنجی ایسپا با استناد به مجموعه‌ای از نظرسنجی‌های انجام شده، به نکات مهمی در تحلیل وضعیت مشارکت مردم و عوامل موثر بر آن اشاره کرد.
مطابق این برآورد مشارکت انتخاباتی در حال حاضر در حدود ۳۹% است. در مراکز استان، شهرهای کوچک‌تر و روستاها نرخ مشارکت به ترتیب عبارت است از ۳۰%، ۳۷% و ۵۶%. وضعیت کنونی را می‌توان یک وضعیت سرد انتخاباتی تصور کرد که تحت تاثیر شرایط اقتصادی و شیوع کرونا تغییرات فاحشی تا زمان انتخابات برای آن تصور نمی‌شود.
از دیگر نکات در خور توجه در این گزارش می‌توان به وضعیت اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در انتخابات پیش رو و همینطور تاثیر سرنگونی هواپیمای اوکراینی بر کاهش مشارکت اشاره کرد.

جنگ

تحقیق درباره ۷ اکتبر

«تحقیق درباره ۷ اکتبر» نام مستندی تکان‌دهنده از واحد تحقیقات شبکه الجزیره است. این فیلم نه تنها به‌‌خاطر پرداختن به ابعاد گوناگون یکی از حساس‌ترین موضوعات روز دنیا، بلکه به‌خاطر شکل روایتش هم اثری ممتاز و در خور توجه است. هجوم حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر، سیاست خاورمیانه را دگرگون کرد. با این حال، آنچه در هیاهوی رسانه‌ها روایت شد همچنان برای بسیاری محل ابهام است.
«تحقیق درباره ۷ اکتبر» گونه‌ای از مستند است که مخاطب امروز برای در امان ماندن از تصویرهای ناقص و جهت‌دار و رسیدن به تصویری کلی‌تر از وقایع و درک عمیق‌تر رخدادها به آن نیاز دارد. این مستند یک ساعته را با زیرنویس فارسی مجله دقیقه تماشا کنید.

نتایج

نتایج تفصیلی جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲

در اولین دورهٔ جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه، ۴۲ مقاله از ۲۷ نویسنده در موضوعات مختلف دریافت شده، نتایج تفصیلی این مقالات را همراه با یادداشت‌های داروان در این پست ملاحظه کنید.

مصاحبه چامسکی درباره مسائل ایران
بررسی و نقد

مسأله اصلی ایران آزادی است

نوام چامسکی زبان‌شناس و متفکر برجستۀ آمریکایی یکی از تأثیرگذارترین روشنفکران معاصر و از مهم‌ترین منتقدان سیاست‌های خارجی آمریکاست. پس از اعتراضات ۱۴۰۱، او چند مصاحبه درباره ایران داشته و در آن‌ها تلاش کرده تا با صورت‌بندی جنبش «زن زندگی آزادی»، مسئله اساسی ایران را با در نظر گرفتن پیچیدگی‌های تاریخی و بین‌المللی آن طرح کند. در این مقاله گزیده‌ای از مصاحبه‌های اخیر چامسکی درباره ایران و ارتباط تحولات بین‌المللی با اوضاع آن را همراه با نگاهی به آمار انتشار کتاب‌های وی به زبان فارسی آمده است.

آلودگی هوا

اتفاقات جدید در کیفیت هوا

آلودگی هوای تهران پدیده‌ جدیدی نیست. هر روز در آن نفس می‌کشیم. اما چند سال است که شاهد اتفاقات جدیدی در آن هستیم. مثلا یک آلاینده در ماه‌هایی از سال مقدارهایی را تجربه می‌کند که هیچ گاه تجربه نکرده یا آلاینده‌ای که در یک روند چند ساله کنترل شده و کاهش یافته یک‌مرتبه تغییرِ روند داده و رو به افزایش گذاشته است. سال ۱۴۰۱ به طور قطع آلوده‌ترین سال پایتخت در یک دهه گذشته و شاید در طول تاریخ آن باشد.

بررسی و نقد

جنبش ضدمُحتسِب

در هفته گذشته گفتگویی با آرش حیدری استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علم و فرهنگ در روزنامه هم‌میهن در رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت و چندین بار بازنشر شد. انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز آن را به عنوان یادداشت ماه بازنشر کرد. این گفتگو حاوی چند نکته مهم درباره فهم اعتراضات در کشور است. نخست اینکه نباید این اعتراضات را به شکاف‌های نسلی فروکاست. اعتراضات یک عقبه تاریخی جدی دارد که حیدری آن را در دو پرده توضیح می‌دهد: پرده متاخر، از دوران مشروطه به این سو است که ایران می‌خواهد پس از سال‌ها خمودگی پوست بیاندازد و زندگی جدیدی آغاز کند و پرده متقدم همان چیزی است که در قرون گذشته به دفعات در ادبیات فارسی مثلا در اشعار سعدی و حافظ بازتاب یافته است. به همین دلیل حیدری برای نامگذاری این جنبش اعتراضی در دل تاریخ دست می‌کند و «جنبش ضدمحتسب» را برای آن پیشنهاد می‌کند.

بررسی و نقد

گزیده‌ای از گفتگوهای ایرنا با جامعه‌شناسان درباره اعتراضات ۱۴۰۱

دفتر پژوهش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) مصاحبه‌هایی با نخبگان، اندیشمندان و جامعه‌شناسان با رویکردهای مختلف درباره اعتراضات و ناآرامی‌های پس از فاجعه جان سپردن مهسا امینی در زمان بازداشت در پلیس امنیت اخلاقی انجام داده که تاکنون ۱۰ مورد از آن‌ها منتشر شده است. این مجموعه مصاحبه‌ در چهارچوبی کاملا رسمی انجام شده اما همچنان حاوی نکات درخور درنگ و تامل فراوانی است.

جامعه

بیانیه انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره حوادث منجر به بروز اندوه و خشم عمومی

در پی فاجعه مرگ مهسا امینی پس از بازداشت وی توسط پلیس امنیت اخلاقی (گشت ارشاد)، مجله دقیقه ضمن ابراز همدردی با خانواده ایشان و تمامی زنانی که در اتفاقات مشابه آسیب دیده‌اند، بیانیه انجمن جامعه‌شناسی ایران در این باره را بازنشر می‌کند:
«مرگ غم‌انگیز مهسا امینی که در پی بازداشت از سوی گشت ارشاد روی داد، افکار عمومی را جریحه دار کرد و موجب اندوه و فوران خشم در بین کثیری از مردم ایران شد. متاسفانه این اتفاق در زنجیره‌ای از اتفاقات گذشته روی داده است و نمی‌توان آن را حادثه‌ای موردی و تصادفی دانست.ما بر این باوریم که این یک اتفاق موردی نیست بلکه نتیجه اجتناب‌ناپذیر رویکردها و سیاست‌هایی است که به تحولات اجتماعی بی‌اعتناست.»

آلودگی هوا

زمستان نفس‌گیر در هوای آلودۀ تهران

اگر هر سال خیز بزرگ آلودگی هوا در آبان ماه آغاز می‌شد به نظر می‌رسد این خیز امسال در مهرماه آغاز شده و اگر به همین ترتیب ادامه پیدا کند ممکن است آلودگی هوا در زمستان وضعیتی ناگوارتر از سال‌های گذشته پیدا کند.
نخستین وضعیت «ناسالم برای تمام گروه‌ها» هوای تهران در پاییز و زمستان ۹۹ در ۱۰ دی اتفاق افتاده در حالیکه در سال ۱۴۰۰ نخستین وضعیت ناسالم در ۱ آذر یعنی ۴۰ روز زودتر رخ است.

نظرسنجی

پیش‌بینی مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰

رئیس مرکز افکارسنجی ایسپا با استناد به مجموعه‌ای از نظرسنجی‌های انجام شده، به نکات مهمی در تحلیل وضعیت مشارکت مردم و عوامل موثر بر آن اشاره کرد.
مطابق این برآورد مشارکت انتخاباتی در حال حاضر در حدود ۳۹% است. در مراکز استان، شهرهای کوچک‌تر و روستاها نرخ مشارکت به ترتیب عبارت است از ۳۰%، ۳۷% و ۵۶%. وضعیت کنونی را می‌توان یک وضعیت سرد انتخاباتی تصور کرد که تحت تاثیر شرایط اقتصادی و شیوع کرونا تغییرات فاحشی تا زمان انتخابات برای آن تصور نمی‌شود.
از دیگر نکات در خور توجه در این گزارش می‌توان به وضعیت اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در انتخابات پیش رو و همینطور تاثیر سرنگونی هواپیمای اوکراینی بر کاهش مشارکت اشاره کرد.