مستند «غزه؛ پزشکان زیر آتش»

«این فیلم یک کابوس هولناک است، اما جهان باید آن را ببیند!». این تیتری است که در گاردین برای توصیف فیلم «غزه: پزشکان زیر آتش» انتخاب شده است. این مستند، تحقیقی است در مورد ادعاهایی مبنی بر هدف قرار دادن پزشکان و بیمارستان‌های غزه توسط ارتش اسرائیل که به صورت سیستماتیک انجام شده است. طبق گزارش سازمان ملل، حمله به هر ۳۶ بیمارستان غزه، الگوی مشخصی را دنبال می‌کند؛ ابتدا یک بیمارستان بمباران می‌شود، سپس محاصره می‌شود. پس از آن، با تانک‌ و بولدوزر مورد حمله قرار می‌گیرد و کادر پزشکی آن بازداشت می‌شوند؛ و در نهایت، هنگامی که بیمارستان عملاً از کار افتاد، نیروها به حرکت خود ادامه می‌دهند و این روند را تکرار می‌کنند[۱].

مستند «غزه؛ پزشکان زیر آتش»  به کارگردانی کریم شاه توسط شرکت بِیسمنت‌فیلمز به سفارش بی‌بی‌سی ساخته شده‌است. البته بی‌بی‌سی اگر چه سفارش‌دهنده این مستند بوده اما به دلیل «نگرانی‌هایی در مورد بی‌طرفی» از پخش آن خودداری کرده [۲]که واکنش‌های زیادی به همراه داشته و این دلیل را بی‌اساس دانسته‌اند[۳]. بیسمنت‌‌فیلمز در بیانیه‌ای که در شبکه ایکس/توییتر منتشر کرد، گفت: «حقیقت باید گفته شود… این اتهامی جدی است که تحت رهبری کنونی صدا و سیمای ملی، چنین کاری ممکن نیست»[۴]. در نهایت زِتِئو (Zeteo) با خرید حق پخش این مستند آن را به صورت آنلاین منتشر می‌کند[۵]. همچنین کانال ۴ انگلیس با همکاری زتئو، پخش آن در بریتانیا را بر عهده می‌گیرد[۶]، آن هم به شرطی که هیچ اشاره‌ای به بی‌بی‌سی نشود[۷].

طبق آخرین آمارهای وزارت بهداشت فلسطین، بیش از ۱۵۰۰ نفر از کادر درمان غزه در این حملات کشته شده‌اند[۸]. مستند «غزه؛ پزشکان زیر آتش»  شامل ویدئوها و تصاویری از بیمارستان‌های و فضاهای درمانی غزه و روایت‌های تکان‌دهنده‌ی پزشکان غزه از جمله دکتر عدنان البرش است که در دسامبر ۲۰۲۳ توسط ارتش اسرائیل دستگیر و طبق گزارش سازمان ملل، «قبل از مرگش در زندان اسرائیل مورد خشونت جنسی قرار گرفته است». همچنین روایت‌های تکان‌دهنده‌ای از شکنجه در زندان اسرائیلی سدی‌تیمان که از زبان پزشک اسرائیلی ارائه می‌شود.

در ادامه می‌توانید مستند «غزه؛ پزشکان زیر آتش» را با زیرنویس اختصاصی مجله دقیقه را ببینید:

---

---

تخریب سیستماتیک زیرساخت‌های بهداشتی غزه

داده‌های جمع‌آوری شده از منابع رسمی نشان می‌دهد که سیستم بهداشتی غزه طی ماه‌های اخیر دچار فروپاشی گسترده شده است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت فلسطین، هدف قرار دادن مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها توسط ارتش اسرائیل منجر به تعطیلی ۲۵ بیمارستان از ۳۸ بیمارستان موجود شده و تنها ۱۳ بیمارستان با ظرفیت محدود به فعالیت خود ادامه می‌دهند. این آمار نشان می‌دهد که ۶۵.۸ درصد از ظرفیت بیمارستانی غزه از دسترس خارج شده است. همچنین ۶۴ مرکز درمانی از ۹۰ مرکز موجود تعطیل شده‌اند که معادل ۷۱.۱ درصد کل مراکز درمانی است. بیش از ۱۳۰ آمبولانس نیز نابود شده که خط اول امدادرسانی را با چالش جدی مواجه کرده است[۹].

آمار ثبت شده نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۳۰۰ مورد حمله مستقیم به سیستم درمانی در غزه و کرانه باختری انجام شده است که معادل میانگین روزانه ۳.۶ حمله به زیرساخت‌های بهداشتی محسوب می‌شود[۱۰]. بیمارستان‌ها و مراکز باقی‌مانده با کمبود شدید داروهای اساسی، لوازم جراحی، اتاق‌های عمل مجهز و امکانات مراقبت‌های ویژه مواجه هستند. مجروحان به دلیل شیوع سوءتغذیه و کم‌خونی نیاز مبرمی به واحدهای خونی داشته که تأمین آن با موانع جدی روبرو شده است[۱۱].

در این شرایط، بخش قابل توجهی از کارکنان بهداشتی در حالی که در چادرهای موقت زندگی می‌کنند یا در خود بیمارستان‌ها پناه گرفته‌اند، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. آنها در شرایط وخیم و بدون دسترسی به تجهیزات حیاتی مانند داروهای بیهوشی، آنتی‌بیوتیک‌های ضروری یا برق پایدار فعالیت می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقریباً ۷۰۰ هزار زن و دختر به محصولات بهداشتی قاعدگی دسترسی ندارند و حدود ۵۰ هزار زن باردار فاقد امکانات زایمان ایمن هستند که این وضعیت تهدیدی جدی برای سلامت مادران و نوزادان محسوب می‌شود.

دفتر حقوق بشر سازمان ملل در سرزمین‌های اشغالی فلسطین طی کمتر از دو ماه، حداقل ۱۰ حمله مستقیم علیه کادر درمانی را مستند کرده که منجر به کشته شدن ۱۵ نفر شامل ۱۰ پزشک و ۵ پرستار شده است. تحلیل این داده‌ها نشان می‌دهد که ۷ مورد از ۱۰ حمله، ساختمان‌های مسکونی یا چادرهای پناهندگان را هدف قرار داده که نه تنها کادر پزشکی بلکه خانواده‌های آنها از جمله کودکان را نیز درگیر کرده است. سازمان ملل تأکید می‌کند که این افراد غیرنظامی محسوب می‌شوند و شواهدی مبنی بر مشارکت مستقیم آنها در درگیری‌ها وجود ندارد که حملات علیه آنها را در چارچوب جنایات جنگی قرار می‌دهد. این حملات در چارچوب کلی جنگی اتفاق می‌افتد که طی آن نزدیک به ۲۰۰,۰۰۰ فلسطینی کشته یا زخمی شده‌اند که اکثریت آنها غیرنظامی هستند [۱۲] .

دیده‌بان حقوق بشر گزارش‌های مستندی از بازداشت و شکنجه کادر درمان فلسطینی توسط نیروهای اسرائیلی منتشر کرده است. پزشکان، پرستاران و امدادگران آزاد شده از موارد سوءرفتاری چون تحقیر، ضرب‌وشتم، قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زای اجباری، دستبند زدن و بستن چشم‌ها به مدت طولانی و محرومیت از مراقبت‌های پزشکی گزارش داده‌اند. همچنین گزارش‌هایی از شکنجه، تجاوز و سوءاستفاده جنسی در بازداشتگاه‌ها برای دیگر زندانیان ارائه شده است.[۱۳]. یکی از امدادگران آزاد شده از بازداشتگاه سدی تیمان گزارش کرده که او را از زنجیری که به دستبند متصل بود آویزان کردند، به او شوک الکتریکی دادند، از مراقبت‌های پزشکی برای دنده‌های شکسته ناشی از ضرب‌وشتم خودداری کردند و قبل از بازجویی‌ها موادی که به نظرش یک داروی روانگردان بود به او دادند. او گفت: «این خیلی تحقیرآمیز و باورنکردنی بود. من به عنوان امدادگر به مردم کمک می‌کردم، هرگز انتظار چنین چیزی را نداشتم.»[۱۴]

گزارش سازمان پزشکان جهان از جابه‌جایی اجباری پزشکان این سازمان از غزه به رفح، سپس دیرالبلح و از آن جا به خان یونس حکایت دارد. همچنین اشاره کرده که اسرائیل، به عنوان قدرت اشغالگر، باید تأمین کافی غذا، لوازم پزشکی، سرپناه و سایر مایحتاج ضروری برای بقای جمعیت غیرنظامی در سرزمین‌های اشغالی را تضمین کند؛ اما مقامات اسرائیلی نه تنها در انجام این تعهد کوتاهی می‌کنند، بلکه مانع کار نجات‌بخش فعالان بشردوستانه‌ای می‌شوند که برای تضمین بقا و برآوردن نیازهای اولیه جمعیت غیرنظامی فلسطینی تلاش می‌کنند. ۹۲٪ از کارکنان این سازمان در آوارگی اجباری زندگی می‌کنند و ۷۰٪ آنها خانه‌های خود را از دست داده‌اند[۱۵].

در همین راستا، سازمان جهانی بهداشت از حمله مستقیم به محل اقامت کارکنان و انبار اصلی خود در دیرالبلح خبر داده است. این حمله علی‌رغم اطلاع قبلی مختصات این تأسیسات به طرف‌های درگیر انجام شده که نقض آشکار حقوق بین‌المللی محسوب می‌شود[۱۶].

سازمان UNRWA، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد که به فلسطینی‌ها اختصاص دارد در شبکه اجتماعی X، اعلام کرده غذای کافی برای سه ماه کل جمعیت غزه در انبارهای خارج از غزه موجود است، محاصره مانع ورود این کمک‌ها می‌شود. لازارینی، کمیسر UNRWA، در حساب خود در X نوشت  که طرح‌های توزیع غذای بنیاد بشردوستانه غزه (GHF)[۱۷]، تله مرگ سادیستی است. «تک‌تیراندازان به طور تصادفی به جمعیت شلیک می‌کنند انگار که مجوز کشتن به آنها داده شده است. شکار گسترده مردم، در مصونیت کامل از مجازات …. کمک بشردوستانه کار مزدوران نیست.[۱۸]».

رییس دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در غزه، جاناتان ویتال، وضعیت فعلی را “شرایط مرگ” توصیف کرده و تأکید کرده که “این مرگ و رنج قابل پیشگیری است. اگر قابل پیشگیری است و همچنان اتفاق می‌افتد، پس این عمدی است.” تحلیل کلی داده‌های موجود نشان می‌دهد که فروپاشی سیستماتیک سیستم بهداشتی غزه در کنار هدف‌گیری مستقیم کادر درمان و محاصره کمک‌های بشردوستانه، بحرانی چندبعدی ایجاد کرده که پیامدهای آن فراتر از حوزه بهداشت، کل جامعه غزه را تحت تأثیر قرار داده است.

---

منابع