Picture of علیرضا کدیور

علیرضا کدیور

دانش‌آموختۀ آمار و تحلیلگر داده

سایه ورشکستگی سیاسی بر بحران‌های کشور

قرن ۱۵ هجری شمسی در ایران با یک اتفاق سیاسی‌اجتماعی بزرگ شروع شد و شهرهای مختلف را به صحنه اعتراضات فروخفته مردم تبدیل کرد. اگرچه با سوءاستفادۀ تهدیدهای خارجی از شکاف‌های موجود در ایران، برخی تلاش کردند تا با نسبت دادن منشأ اعتراضات به بیرون مرزها، آن را به تحریکات رسانه‌ای تقلیل دهند، نشانه‌های زیادی وجود دارد که اعتراضات ۱۴۰۱ ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد و پرونده‌های قدیم و جدید بسیاری را در قرنِ پیشِ رو برای ایرانیان باز کرده است؛ پرسش‌هایی که بعد از جنایات گسترده اسرائیل در منطقه و تجاوز مستقیم به خاک ایران در جنگ ۱۲ روزه، نه تنها از اهمیت‌شان کم نشده بلکه ابعادی تازه‌ و سرنوشت‌ساز پیدا کرده‌اند.

اعتراضات ‌اجتماعی در سال‌های اخیر یکی از موضوعات مورد توجه در مجله دقیقه بوده و مطالب متعددی درباره ابعاد گوناگون آن تهیه شده است. در ادامه با مرور این مطالب به برخی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که با بروز این اعتراضات یک بار دیگر پیش روی ایرانیان قرار گرفته و نکاتی درباره وضعیتی کنونی اشاره خواهد شد.

جنگ ۱۲ روزه چه تاثیری روی مشاغل داشت؟

در آخرین گزارش نیروی کار مرکز آمار ایران، تعداد شاغلین کشور ۲۴ میلیون و ۹۵۸ نفر اعلام شده است. این آمار نخستین گزارش رسمی نیروی کار بعد از جنگ ۱۲ روزه است و می‌توان تاثیرات احتمالی آن بر بازار کار را مورد بررسی قرار داد. با توجه به این که جنگ ۱۲ روزه از ۲۳ خرداد تا ۳ تیر در جریان بوده و بازه زمانی وقوع آن در میانه دو فصل بهار و تابستان قرار دارد، آیا می‌توان اثری از پیامدهای آن در آمار کار فصل تابستان دید؟

مسئله رکود اشتغال ایران در سال‌های پساکرونا

اگر نرخ رشد دوره بازیابی مشاغل از دست‌رفته کرونا در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ را به خاطر تاثیرات کرونا در نظر نگیریم، عملکرد اقتصاد ایران از منظر ایجاد اشتغال در سال‌های اخیر اگرچه وضعیتی صعودی داشته اما نرخ رشد آن، هنوز، نه تنها با نیمه دوم دهه ۷۰ و نیمه اول دهه ۸۰ بلکه با نیمه دهه ۹۰ نیز فاصله دارد. بررسی آمار اشتغال در سه دهه گذشته نشان می‌دهد اقتصاد ایران در حال حاضر به هیچ وجه تحرک گذشته در حوزه اشتغال را ندارد و حتی نرخ رشد آن در دوره بازیابی اشتغال پس از کرونا نیز با بیشینۀ نرخ‌های رشد قبلی آن تفاوت دارد. تعداد شاغلین ایران به عنوان مهم‌ترین شاخص توان اقتصادی کشور به سطوح قبل کرونا بازگشته است؛ اما آهنگ رشد آن هنوز با آنچه در سه دهه گذشته در کشور تجربه شده فاصله‌ای بسیار زیاد دارد.

پیشنهادهایی برای مطالعه درباره جنگ و درس‌های آن برای امروز

مسئله جنگ، امروز یک بار دیگر ذهن افکار عمومی را در ایران به خود مشغول کرده است. بسیاری از ایرانیان امروز به این فکر می‌کنند که از تجربۀ جنگ هشت‌ساله با عراق چه درس‌هایی می‌توان برای امروز گرفت. در سال‌های اخیر، جنگ یکی از موضوعات مورد توجه در مجله دقیقه بوده و در مطالب گوناگون به آن پرداخته شده است.
توجه همه‌جانبه به‌ موضوع جنگ و عوامل کلان‌تری مانند فرسایش رابطه حکومت با مردم در کنار توجه ویژه به امکانات اقتصادی کشور و در پیش گرفتن راهبردی متناسب با آن، مهم‌ترین درس‌هایی است که می‌توان از جنگ هشت ساله‌ برای جنگ امروز گرفت و آن را در شرایط پیچیده و دشوار کنونی برای دفاع از کیان کشور به کار بست.

آتش در خانه: بازخوانی جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران با نگاهی به آمار شهدا

بر خلاف تبلیغات زیاد درباره به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته نظامی، ۴۶٪ از شهدا را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند.
مرور سیر وقایع و تحلیل داده‌های جنگ اسرائیل و ایران نشان می‌دهد که این جنگ از بسیاری جهات وضعیتی متمایز در میان جنگ‌های اخیر دارد و به همین خاطر باید به بررسی ابعاد مختلف آن پرداخت.
این مقاله با استفاده از داده‌های شهدای جنگ اسرائیل و ایران تهیه شده و سیر وقایع در آن، با نگاهی به آمار شهدا مورد بررسی قرار گرفته است.

قبض‌های نجومی برق در دوره خاموشی

قبض برق مشاعات ساختمان ما در مردادماه ۲۸ میلیون تومان آمده؛ عددی بی‌سابقه و دور از انتظار.
این مبلغ برای مصرف ۸ هزار و ۹۸۷ کیلووات‌ساعت در ماه در میانه تابستان صادر شده است. بیشترین قبض‌هایی که در گذشته برای این کنتور آمده به ترتیب ۱۴، ۷، ۶ و ۵ میلیون تومان بوده است. آیا روش محاسبه قبض برق در وزارت نیرو برای تعرفه‌های عمومی مشترکین مسکونی تغییری کرده است؟

ضرورت احیای بازدارندگی مردمی

این مقاله تلاش می‌کند تا زمینه‌های آسیب‌پذیری ایران در جنگ اخیر را مورد بررسی قرار دهد و چهارچوبی کلی برای رفع آن‌ها و تقویت بنیان کشور برای مقابله با تهدیدهای آینده پیشنهاد دهد.
تضعیف سیاست داخلی ایران در دو دهه گذشته یکی از بیماری‌های مزمنی است که بنیان امنیت ملی در کشور را تحت تاثیر قرار داده و درمان آن نیاز به راهکاری صریح و مشخص دارد. بسیاری از مسائل و نیازمندی‌های موجود مانند از بین بردن نفوذ، احیای ساختار مسئولیت و ارتقای مفهوم امنیت ملی بدون احیای آن در عمل قابل تحقق نیست.
ایده اصلی این مقاله، احیای ساختار مسئولیت و ارتقای مفهوم امنیت ملی در چارچوب افزایش مشارکت سیاسی است و در همین راستا در انتهای آن پیشنهاد شده تا به منظور احیای بازدارندگی مردمی، چهار سوال مختلف برای گرد هم آوردنِ گروه‌های مختلفِ مردم گردِ یکدیگر، به صورت مستقیم از ایشان پرسیده شود.

ریشه‌های عمیق «وطن» در فرهنگ و زبان ما

هیچ کدام از ما دیگر همان آدم سابق نخواهیم بود. در بامداد ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ با غافلگیری و انفجار از خواب پریدیم و به مدت ۱۲ روز در شهرهای مختلف مناظری دیدیم و صداهایی شنیدیم که به هیچ رو انتظارش را نداشتیم. کشتار و ویرانی پیش چشممان در جریان بود. با تمام وجود نگران بودیم؛ نگران خودمان و عزیزمانمان، خانه و کاشانه‌مان، تاریخ و فرهنگمان. اما «وطن» بیدار شد و در برابر اهرمن ایستاد؛ و ما را از فروغلتیدن در این ورطه خطرناک نجات داد. آنچه با گذشته فرق کرده دقیقا همین است. وطنی که با بی‌مهری ما به خواب رفته بود، اکنون بیدار شده و ما را به خود فرا می‌خواند.

جهش مصرف برق و کاهش شفافیت

مصرف برق در بهار ۱۴۰۴ جهشی بی‌سابقه داشته، اما علت آن روشن نیست و داده‌های کلیدی نیز از گزارش‌ها حذف شده‌اند. با وجود رشد انرژی تجدیدپذیر، افزایش مصرف بسیار سریع‌تر است. در این میان، نقش احتمالی استخراج رمزارز هم به یکی از گمانه‌زنی‌های جدی افکار عمومی تبدیل شده است. بدون افزایش شفافیت، حل بحران برق ممکن نیست.

تغییرات عمده در کیفیت هوای تهران

بررسی داده‌های آلودگی هوای تهران در سال‌های اخیر نشان از تغییرات عمده در کیفیت هوای شهر دارد. روزهای پاکِ سال، تنها به محدوده زمانی نوروز تقلیل یافته‌اند. از سال ۹۱ تا کنون علی رغم ظرفیت بیشتر تابستان برای جابجایی هوا و کاهش آلودگی، حتی یک روز پاک در این فصل وجود نداشته است. این وضعیت در فصل پاییز نیز از سال ۹۸ به همین صورت درآمده است. فصل زمستان در سال‌های اخیر آلوده‌تر از گذشته است. در برخی از ماه‌های زمستان، اغلب روزها ناسالم یا ناسالم برای گروه‌های حساس است که زیست در شهر را دشوار و نفسگیر می‌کند.

وضعیت بی‌سابقه انرژی در کشور

در خبرهای تعطیلی ادارات در روزهای اخیر، همانندِ تعطیلات کرونایی تابستان ۱۴۰۰ و تعطیلی به خاطر افزایش دمای هوا در تابستان ۱۴۰۲ بر حفظ سلامت مردم تاکید شده است. اما بررسی داده‌های وضعیت شبکه برق نشان می‌دهد تامین انرژی در کشور وضعیتی کاملا بی‌سابقه را تجربه می‌کند.

تحلیل آمار کشته‌های تصادف در ایران

آمار کشته‌های تصادف در ایران که در نیمه اول دهه نود شمسی روندی کاهشی پیدا کرده بود و به ۱۵،۸۸۰ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده بود، در نیمه دوم دهه نود تغییر رفتار داده و رو به افزایش گذاشته است. این روند صعودی با شیوع کرونا و کاهش تحرک اجتماعی در سال ۱۳۹۹ متوقف شده بود، اما با از میان رفتن همه‌گیری دوباره نمایان شد و آمار فوت به بیشترین مقدار خود در ۱۲ سال اخیر رسید و تنها در مدت هفت سال ۲۵% افزایش یافته است. این اعداد چه معنایی دارد؟ درباره این پدیده چه می‌دانیم؟

بازخوانی تحولات جنگ ایران و عراق با نگاهی به نیروهای داوطلب در آمار شهدا

در این مقاله برای مطالعه نقش نیروهای داوطلب در تحولات جنگ، سراغ آمار شهدا رفتیم و سهم سازمان‌های مختلف از کل تعداد شهدا را به صورت ماهانه مورد بررسی و تحلیل قرار دادیم و تاریخ جنگ را با تمرکز بر آمار ماهانه شهدا و تحلیل سهم شهدای داوطلب در آن مرور کردیم.
نیروی داوطلب بسیج، بیشترین سهم را از تعداد کل شهدا دارد و تحلیل آن کلیدی برای فهم مهم‌ترین تحولات در تاریخ جنگ است.

نگاهی به آمار تحصیلات دانشگاهی در ایران و رابطه آن با جنسیت و قومیت

پس از انتشار مقالات «نابرابری در وضعیت سواد اقوام ایرانی» و «تحلیل آمار بازماندگی از تحصیل و مسئله گسست در مقطع متوسطه» تعدادی از خوانندگان پرسش‌هایی درباره وضعیت شاخص‌های دیگری مثل تحصیلات، اشتغال، سلامت، فقر و مانند آن‌ها در میان اقوام مطرح کردند. این گونه پرسش‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ نیز در گفتگوهای انتخاباتی مطرح شد و مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. به همین خاطر تلاش خواهیم کرد تا در این مقاله و احتمالا چند مقاله دیگر با تحلیل داده‌های سرشماری ۱۳۹۵ و رابطه آن با جمعیت اقوام، این موضوعات را از دریچه آماری مورد بررسی قرار دهیم. این مقاله به تحلیل داده‌های تحصیلات بعد از متوسطه و بررسی رابطه آن با قومیت اختصاص خواهد داشت.

پیش‌بینی نتیجه انتخابات ۱۴۰۳ با استفاده از گوگل‌ترندز

مجموع جستجوی اسامی دو نامزد انتخابات تا ساعت ۱۵:۳۰ در روز ۱۵ تیر هنوز به اندازه مرحله نخست در روز ۸ تیر جستجو نشده و ۴۰% کمتر است. اگر این مقدار از مقدار قبلی بیشتر شود می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای بر افزایش مشارکت نیز در نظر گفت.