از ابتدای شیوع کرونا ارقام مختلفی برای نرخ مرگومیر کرونا ارائه شده است. از حدود ۱۰ درصد در برخی از کشورها تا کمتر از ۱ درصد در بعضی دیگر. کدام رقم واقعی است؟ و این رقم به چه عواملی وابسته است؟
این نوشته می‌کوشد در سه بخش به این سوال بپردازد:
- نرخ مرگومیر گزارش شده با نرخ «واقعی» متفاوت است.
- نرخ متوسط مرگومیر برای هر کشور تابعی از ترکیب جمعیتی آن است.
- از این نرخ متوسط می‌توان برای تخمین میزان شیوع کرونا استفاده کرد.
۱- نرخ مرگومیر «گزارش شده» با نرخ «واقعی» متفاوت است.
نرخ مرگومیر کرونا از تقسیم میزان مرگومیر بر تعداد کل مبتلایان به دست می‌آید. صورت کسر (یعنی میزان مرگومیر) می‌تواند متفاوت از میزان گزارش شده باشد – به دلایل مختلفی، از جمله مرگ‌های خارج از بیمارستان که دیرتر ثبت می‌شوند یا اصلا ثبت نمی‌شوند [۱]. با این حال، عامل اصلی که موجب تفاوت نرخ مرگومیر واقعی با نرخ گزارش‌شده می‌شود، تفاوت مخرج کسر – یعنی تعداد مبتلایان شناسایی شده – با مقدار واقعی است.
تعداد مبتلایان شناسایی‌شده به نوبه خود تابعی است از این که چه میزانی از افراد، و با چه الگویی، تست شده‌اند [۲]. مقدار واقعی مبتلایان تنها با تست کردن درصد متناسبی از جامعه (اعم از مواردی که علائم حاد نشان داده و به بیمارستان رسیده‌اند و کسانی که علائم خفیف دارند یا اصلا علامتی ندارند) حاصل می‌شود. تست کردن همه این افراد در بسیاری از کشورها – به خصوص در مراحل اولیه بالا گرفتن اپیدمی – عملا غیرممکن است.
در نتیجه، تشخیص موارد مبتلا به کرونا کمتر از واقعیت، و میزان واقعی شیوع به مراتب بیشتر از مبتلایان قطعی است: به باور مقام‌های ارشد پزشکی استرالیا ابعاد واقعی ابتلای کرونا در جهان تا ۱۰ برابر بیشتر از موارد گزارش شده است و آمار فعلی به خاطر کم تست کردن در بسیاری کشورها بی‌معنی است [۳]. نیت سیلور، تحلیلگر آماری معروف، استدلال کرده است که صحبت کردن از تعداد موارد ابتلای گزارش شده – بدون در نظر گرفتن الگوهای مختلف تست کردن – بی‌معنا است [۴].
گزارش اخیر دانشگاه امپریال کالج لندن، که نرخ شیوع بیماری کرونا را در کشورهای مختلف اروپایی تخمین زده است [۵]، به ارقامی به مراتب بیشتر از موارد گزارش‌شده رسیده است. میانگین این تخمین برای بسیاری از کشورهای اروپایی(تا حدود ۱۰ روز پیش) بیشتر از ۱ درصد کل جمعیت بوده است (جدول ۱).
بسیاری از این کشورها دیرتر از ایران درگیر اپیدمی شدند و با اقداماتی به مراتب سختگیرانه‌تر با آن برخورد کردند، لذا به نظر می‌رسد، می‌توانیم میزان شیوع متوسط در این کشورها (۱ درصد) را حد پایین تخمین شیوع برای ایران در نظر بگیریم.
به‌علاوه، به طور مشخص، حد پایین این تخمین برای ایتالیا ۳ درصد بود. آغاز و بالا گرفتن کرونا در ایران و ایتالیا شباهت‌های زیادی داشت، با این تفاوت که اقدامات قرنطینه‌ای مشابه آنچه در ایتالیا اتخاذ شد در ایران رخ نداد (هر چند تعطیلات نوروزی به میزان قابل توجهی از تحرکات فیزیکی و تعاملات اجتماعی کاست). با فرض ابتلای ۳ درصد (حد پایین تخمین برای ایتالیا)، میزان ابتلای واقعی (اعم از موارد فعال و غیرفعال) برای ایران رقمی بیش از ۲ میلیون نفر است.
با توجه به فاصله زیاد میان تعداد گزارش شده با رقم واقعی مبتلایان، تقسیم کردن تعداد مرگومیر بر میزان مبتلایان رسمی به نتایجی بسیار متفاوت برای کشورهای مختلف می‌رسد – و لاجرم فاصله زیادی از نرخ مرگومیر واقعی خواهد داشت. در نتیجه، اتکا به تعداد مرگومیر قطعی به جای آمار مبتلایان شناسایی‌شده راهکاری مطمئن‌تر برای ارزیابی کرونا است.
۲- نرخ متوسط مرگومیر برای هر کشور تابعی از ترکیب جمعیتی است.
یک راه بدیل برای محاسبه نرخ مرگومیر «متوسط» یا «مورد انتظار» استفاده از گزارش‌های پزشکی و آمارهای ارائه شده از ارزیابی موارد پیشین است [۶–۸].
این گزارش‌ها به طور مشخص نقش عواملی نظیر سن و سال، جنسیت و زمینه بیماری‌های پیشین را بر نرخ مرگومیر سنجیده‌اند. برای مثال، در همه کشورهای مطالعه شده، مردان بیشتر از زنان و کهن‌سالان به مراتب بیشتر از جوانان جان باخته‌اند.
بر این مبنا، می‌توان نرخ متوسط مرگومیر را برای یک گروه یا کشور خاص با توجه به توزیع جمعیتی آن محاسبه کرد. لحاظ کردن توزیع جمعیتی اما نباید به شکل مقایسه صرف متوسط سن باشد، چرا که نرخ مرگومیر در گروه‌های سنی مختلف بسیار متفاوت است (جدول ۲ و شکل ۱).
برای محاسبه دقیقتر نرخ متوسط مرگومیر باید توزیع آماری سن جمعیت در یک کشور را با توزیع آماری مرگومیر در گروه‌های سنی مختلف ترکیب کرد و به میانگین وزنی رسید (محاسبه‌ای که مبنای یادداشت «بیش از یک میلیون» بود [۹]).
جدول ۲ محاسبه نرخ متوسط مرگومیر به این شیوه را برای دو کشور ایران و ایتالیا نشان می‌دهد. نرخ متوسط مرگومیر برای ایران کمتر از نیم درصد و برای ایتالیا بیشتر از یک درصد است. یعنی در شرایط مساوی، و بدون در نظر گرفتن باقی عوامل، هر هزار نفر مبتلا به حدود ۴ کشته در ایران و ۱۳ کشته در ایتالیا می‌انجامد. به بیان دیگر، با تعداد کشته مساوی، آمار کل مبتلایان (اعم از موارد فعال و غیرفعال) در ایران ۳ برابر ایتالیا خواهد بود. برای مثال، برای رسیدن به عدد ۵ هزار کشته در ایران بر اثر کووید۱۹ می‌بایست بیش از یک میلیون ایرانی به آن مبتلا شده باشند (از ابتدای بیماری تا کنون، اعم از موارد فعال و غیرفعال). این عدد برای ۱۰ هزار کشته بیش از دو میلیون مبتلا و برای ۱۵ هزار کشته بیش از ۳ میلیون مبتلا است.
| گروه سنی | احتمال مرگ بر اثر کووید۱۹ | جمعیت ایران | جمعیت ایتالیا |
| ۰ تا ۹ | ۰٪ | ۱۷.۳٪ | ۸.۴٪ |
| ۱۰ تا ۱۹ | ۰.۰۱٪ | ۱۳.۹٪ | ۹.۵٪ |
| ۲۰ تا ۲۹ | ۰.۰۳٪ | ۱۵.۵٪ | ۱۰.۱٪ |
| ۳۰ تا ۳۹ | ۰.۰۸٪ | ۲۰٪ | ۱۱.۷٪ |
| ۴۰ تا ۴۹ | ۰.۱۶٪ | ۱۳.۵٪ | ۱۵.۲٪ |
| ۵۰ تا ۵۹ | ۰.۶٪ | ۹.۷٪ | ۱۵.۶٪ |
| ۶۰ تا ۶۹ | ۱.۹۳٪ | ۶.۲٪ | ۱۲.۲٪ |
| ۷۰ تا ۷۹ | ۴.۲۸٪ | ۲.۷٪ | ۹.۸٪ |
| بالای ۸۰ سال | ۷.۸٪ | ۱.۱٪ | ۷.۴٪ |
| نرخ مرگومیر متوسط در جمعیت | ۰.۴۳٪ | ۱.۳۶٪ |
جدول ۲: محاسبه نرخ مرگومیر متوسط کووید۱۹ برای ایران و ایتالیا.
نرخ متوسط مرگومیر محاسبه شده به این طریق نرخ مرگومیر «واقعی» است، که از ویژگی‌های آماری-بیولوژیکی ویروس کووید۱۹ و ویژگی‌های جمعیتی یک کشور انتظار می‌رود. این نرخ با نرخ مرگومیر گزارش‌شده در کشورهای مختلف متفاوت است، چرا که موارد ابتلای شناسایی‌شده در هر کشور کمتر از مبتلایان واقعی است.
دو محقق آلمانی دانشگاه گوتینگن متدولوژی مشابهی را (مبتنی بر داده‌های آماری توزیع سنی مرگومیر و فاصله زمانی میان ابتلا تا مرگ) برای تخمین میزان شیوع در کشورهای مختلف به کار برده‌اند [۱۰ و ۱۱]. نتایج این ارزیابی نیز نشان می‌دهد که به طور متوسط تنها ۶ درصد موارد ابتلا به کرونا شناسایی شده است و لذا آمار ابتلای واقعی تا ۲۰ برابر بیشتر است. تخمین این تحقیق برای ایران به طور مشخص یک میلیون و هشتصد هزار مبتلا در تاریخ ۳۱ مارس بود.
* * *
۳- از نرخ متوسط مرگومیر می‌توان برای تخمین میزان شیوع و پیش‌بینی مرگومیر استفاده کرد.
چنان که توضیح داده شده، اولین استفاده از نرخ متوسط مرگومیر در به دست آوردن تخمینی از میزان ابتلا برای هر کشور یا یک زیرگروه از مردم آن است.
با دانستن توزیع سن جمعیت یک کشور یا زیرگروهی از آن، می‌توان نرخ متوسط مرگومیر را به شیوه پیشین محاسبه کرد (جدول ۱).
تعداد مرگومیر قطعی در هر کشور یا زیرگروه از ضرب این عدد در میزان شیوع بیماری به دست می‌آید، لذا با دانستن تعداد مرگومیر می‌توان میزان ابتلا را حدس زد.
در یادداشت «بیش از یک میلیون» [۹] از این شیوه برای تخمین میزان شیوع در یک زیرگروه خاص (کادر سلامت) و سپس برون‌یابی آن به کل کشور استفاده کردیم. در این جا به بررسی چند مثال دیگر می‌پردازیم:
- پزشکان در کشورهای اروپایی
- افغانستانی‌های مقیم ایران
- کارمندان بانک
کادر سلامت در کشورهای اروپایی
یکی از کاستی‌های تحلیل پیشین درباره کادر سلامت در ایران، لحاظ نکردن توزیع سنی این جامعه بود.
وجود داده‌های توزیع سنی رسمی برای کشورهای اروپایی [۱۲] امکان این تصحیح را به شکل سیستماتیک فراهم می‌کند. این توزیع سنی برای مثال برای کادر سلامت ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و انگلیس در جدول زیر آمده است، که بر مبنای آن می‌توان نرخ متوسط مرگومیر در هر سیستم سلامت را محاسبه کرد. به طور خاص ملاحظه کنید که نرخ متوسط مرگومیر برای پزشکان در انگلیس به مراتب از باقی کشورهای اروپایی کمتر است.
| بازه سنی | احتمال مرگومیر (٪) | ایتالیا | اسپانیا | فرانسه | بریتانیا |
| ۰ تا ۳۵ سال | ۰.۱٪ | ۸.۶٪ | ۲۱٪ | ۱۴٪ | ۳۲٪ |
| ۳۶ تا ۴۵ سال | ۰.۱٪ | ۱۷٪ | ۲۴٪ | ۱۹٪ | ۲۹٪ |
| ۴۶ تا ۵۵ سال | ۰.۴٪ | ۱۹٪ | ۲۱.۵٪ | ۲۲٪ | ۲۳٪ |
| ۵۶ تا ۶۵ سال | ۱.۳٪ | ۳۹٪ | ۲۹٪ | ۳۲٪ | ۱۲٪ |
| ۶۵ سال به بالا | ۳.۱٪ | ۱۵٪ | ۵٪ | ۱۳٪ | ۲٪ |
| احتمال مرگومیر پزشکان | ۱.۱٪ | ۰.۶٪ | ۰.۹٪ | ۰.۴٪ |
جدول ۳: توزیع سنی پزشکان در کشورهای مختلف اروپایی و محاسبه ضریب متوسط مرگومیر کووید ۱۹ برای آنها.
از سوی دیگر، با داشتن توزیع جمعیتی هر کشور می‌توان نرخ متوسط مرگومیر برای آن کشور را نیز به شیوه‌ای مشابه جدول ۱ محاسبه کرد. با داشتن این دو عدد (نرخ متوسط مرگومیر کشوری و نرخ متوسط مرگومیر ویژه کادر سلامت) می‌توان تعداد تلفات در میان پزشکان را به شیوه زیر محاسبه کرد:
- اول: از تعداد تلفات یک کشور با لحاظ کردن نرخ مرگومیر متوسط کشوری به میزان شیوع کووید۱۹ در آن کشور می‌رسیم؛
- دوم: با فرض میزان شیوع یکسان در میان پزشکان، و داشتن عدد سرانه پزشک در هر کشور، تعداد موارد واقعی مبتلا در جامعه پزشکان را محاسبه می‌کنیم؛
- سوم: در نهایت، با لحاظ کردن نرخ متوسط مرگومیر خاص پزشکان به تخمین میزان مرگومیر در میان آنها می‌رسیم.
این در واقع مسیری است بر خلاف مسیر یادداشت «بیش از یک میلیون» [۹]، که از میزان مرگومیر در میان یک قشر خاص – مثلا کادر درمانی – به میزان شیوع کلی بیماری در یک کشور پی می‌برد. با این حال هر دو واجد منطق محاسباتیِ یکسانی هستند. تخمین‌های به دست آمده به این شیوه برای دو کشور ایتالیا و انگلستان با آمار به دست آمده از اخبار در چند تاریخ [۱۳–۱۶] مقایسه شده است (جدول ۴). هم‌چنین، شکل ۲ تعداد مرگومیر پزشکان و میزان تخمینی آن را در طول زمان مقایسه می‌کند.
| مورد | تعداد مرگ پزشکان در ایتالیا (۲۰ مارس) | تعداد مرگ پزشکان در ایتالیا (۳۰ مارس) | تعداد مرگ پزشکان در انگلیس (۲۹ مارس) | تعداد مرگ پزشکان در انگلیس (۸ آوریل) |
| مقدار تخمین | ۱۵ | ۴۷ | ۲ | ۸ |
| مقدار گزارش شده | ۱۷ | ۶۰ | ۲ | ۸ |
| مقدار خطا | ۱۱٪ | ۲۲٪ | ۰٪ | ۰٪ |
جدول ۴: تخمین تعداد مرگومیر در جامعه پزشکان با استفاده از نرخ متوسط ویژه مرگومیر و نسبت آن با متوسط جامعه در هر کشور.
علیرغم فرض‌های ساده‌کننده بسیاری که در این برآوردها وجود دارد، این اعداد تخمین خوبی از میزان مرگومیر به دست می‌دهد. بیشترین اختلاف برای ایتالیا و بعد از پیک اپیدمی قابل مشاهده است (کمتر از ۳۰ درصد اختلاف در همه موارد). این اختلاف ممکن است به معنای شیوع یا مرگومیر بیشتر پزشکان باشد، ولی ممکن است به عوامل دیگر نیز مرتبط باشد. برای مثال، با توجه به شدت بیماری، در مقطعی از پزشکان بازنشسته نیز برای کمک به سیستم سلامت استفاده شد، که طبیعتا این آمار را افزایش می‌دهد. برای مورد انگلیس که هنوز به پیک اپیدمی نرسیده است دقت تخمین‌ها حتی از مورد ایتالیا نیز بیشتر است.
این تخمین‌ها نشان‌دهنده قابلیت استفاده از نرخ مرگومیر متوسط برای فهم ابعاد مرگومیر و شیوع کووید۱۹ است. مطابق این تحلیل، هر چند نرخ متوسط مرگومیر در میان کادر پزشکی ممکن است قدری بیشتر از متوسط جامعه باشد، اما هنوز می‌توان از این آمار و ارقام برای تخمین مرتبه بزرگی تعداد مبتلایان و شیوع بیماری در جامعه استفاده کرد.
افغانستانی‌های مقیم ایران
جمعیت افغانستانی‌های مقیم ایران حدود ۱ میلیون و پانصد هزار نفر است. با فرض شیوع یک و نیم درصدی کرونا در ایران (در لحظه نگارش «بیش از یک میلیون» [۹])، حدود ۱۵ هزار نفر افغانستانی مبتلای به این بیماری خواهند بود. اگر نرخ متوسط مرگومیر ویژه این گروه آماری را مشابه نرخ متوسط مرگومیر ایران در نظر بگیریم، به لحاظ آماری انتظار مرگ حدود ۱۰۰ افغانستانی را داریم.
با این حال، تحلیل بیشتر نشان می‌دهد که جامعه افغانستانی‌های ایران از متوسط جامعه ایرانی جوانتر هستند. نرخ متوسط مرگومیر در این زیرگروه خاص را می‌توان با در نظر گرفتن توزیع جمعیتی ویژه آن محاسبه کرد (جدول ۵). این محاسبه نشان می‌دهد که نرخ متوسط مرگومیر کووید۱۹ برای افغانستانی‌های ایران حدود نصف نرخ متوسط مرگومیر جمعیت ایران است.
با این نرخ متوسط مرگومیر ویژه افغانستانی‌ها، به لحاظ آماری انتظار فوت حدود ۵۰ نفر از ۱۵ هزار مبتلا را در تاریخ نگارش یادداشت «بیش از یک میلیون» (حدود ۱۰ روز پیش) داریم [۹] . مطابق آماری که سفارت افغانستان در ایران جمع‌آوری کرده است دستکم ۵۰ افغانستانی در ایران بر اثر ابتلا به کرونا تا آن تاریخ جان داده‌اند [۱۷].
| بازه سنی | احتمال مرگومیر | افغانستانی‌ها |
| ۰ تا ۹ سال | ۰٪ | ۲۳٪ |
| ۱۰ تا ۱۹ سال | ۰.۰۱٪ | ۲۲٪ |
| ۲۰ تا ۲۹ سال | ۰.۰۳٪ | ۲۲٪ |
| ۳۰ تا ۳۹ سال | ۰.۰۸٪ | ۱۴٪ |
| ۴۰ تا ۴۹ سال | ۰.۱۶٪ | ۹٪ |
| ۵۰ تا ۵۹ سال | ۰.۶٪ | ۵٪ |
| ۶۰ تا ۶۹ سال | ۱.۹٪ | ۳٪ |
| ۷۰ تا ۷۹ سال | ۴.۳٪ | ۱٪ |
| بالای ۸۰ سال | ۷.۸٪ | ۰.۳۷٪ |
| احتمال مرگومیر جمعیت | ۰.۲٪ |
جدول ۵: توزیع سنی افغانستانی‌های مقیم ایران و محاسبه نرخ متوسط مرگومیر کووید ۱۹ برای آنها.
کارمندان بانک
میزان تلفات کارمندان بانک به صورت نسبتا منظم توسط کانال‌های تلگرامی مربوط به سیستم بانکی جمع‌آوری شده است [۱۸]. با استفاده از این آمار و تاریخ‌های تقریبی آن نیز می‌توان به تصویری از میزان شیوع بیماری و تحول آن در طول زمان رسید.
برای به دست آوردن این تخمین، جمعیت کارمندان بانک را ۲۰۰ هزار نفر در نظر گرفته‌ایم. با توجه به این که به آمار دقیقی از توزیع سنی این قشر دست نیافتیم، نرخ متوسط مرگومیر ۱ درصد را برای این گروه فرض گرفته‌ایم. این تخمین در شکل ۳ نشان داده شده است. با این که زمان قطعی ثبت تمام موارد مشخص نیست، روند کلی حاکی از افزایش تدریجی تا حدود ۲ درصد شیوع است. تخمین شیوع حدود ۲ درصد از آمار تلفات کارمندان بانک با بازه‌های احتمالی مطرح شده در ابتدای نوشته نیز سازگار است. با این حال، توزیع سنی دقیقتر کارمندان بانکی می‌تواند این تخمین را تغییر دهد. به طور مشخص، اگر نرخ مرگومیر موثر را به جای یک درصد، نیم درصد (و نزدیکتر به متوسط ایران) فرض کنیم، انتظار شیوع حدود ۴ درصد را (به جای ۲ درصد) داریم.
تخمین مشابهی برای کادر سلامت، با در نظر گرفتن داده‌های گزارش‌شده در اخبار و گروه‌های مختلف در شکل ۴ آمده است. در اینجا نیز، به دلیل عدم دسترسی به توزیع سنی کادر سلامت، نرخ مرگومیر متوسط مشابه ۱ درصد را فرض کرده‌ایم. نتایج تخمین روند افزایشی مشابهی را نشان می‌دهد و به عدد شیوع مشابه ۲ درصد در وضعیت فعلی می‌رسد، که با برآورد قبلی از کارمندان بانکی سازگار است. بحث پیشین درباره توزیع سنی کادر سلامت اینجا نیز صادق است و ممکن است این تخمین را افزایش دهد، لذا این اعداد را می‌توان کف تخمین شیوع دانست.
برای مقایسه بهتر، میزان شیوع تخمین زده شده از دو زیرگروه کادر سلامت و کارمندان بانکی را در شکل ۵ با هم مقایسه کردیم.
علیرغم تفاوت‌های اولیه – که می‌تواند ناشی از تعداد کم موارد در ابتدا یا تعویق زمانی ثبت موارد باشد – برای موارد بیشتر هر دو تخمین نشان‌دهنده روند و مقادیر مشابهی هستند. سازگاری اعداد تخمین زده‌شده از دو زیرگروه متفاوت قابل اعتماد بودن آنها را بیشتر می‌کند. لحاظ کردن زیرگروه‌های دیگر می‌تواند به تقویت و بهبود تخمین‌ها در آینده، و ترسیم تصویر واقعی‌تری از شیوع کووید۱۹ یاری رساند.
چنان که پیشتر گفته شد، این تخمین با محاسبه نرخ مرگومیر متوسط حدود ۱ درصد برای هر دو گروه به دست آمده است. نرخ متوسط مرگومیر متوسط متفاوت می‌تواند این تخمین‌ها را تغییر دهد. برای مثال، اگر توزیع سنی کادر سلامت و کارمندان بانکی در ایران بیشتر شبیه به توزیع سنی پزشکان ایتالیایی و فرانسوی باشد، نرخ مرگومیر ویژه نزدیک به ۱ خواهیم داشت و به تخمین‌های پیشین می‌رسیم. از سوی دیگر، ممکن است این توزیع سنی جوانتر باشد و به توزیع سنی پزشکان در اسپانیا و انگلیس نزدیکتر باشد، که به معنی نرخ متوسط مرگومیر ۰.۵ درصد خواهد بود. در حالت دوم، یعنی جمعیت جوانتر، تخمین صحیح دو برابر تخمین پیشین خواهد بود (که به معنای حد بالای تخمین ۴ درصد است). لذا بازه تخمین شیوع به دست آمده از کادر سلامت و کارمندان بانکی چیزی بین ۲ تا ۴ درصد است.
نتیجه‌گیری
نرخ مرگومیر کووید۱۹ در کشورهای مختلف متفاوت است، و این تفاوت بیش از هر چیز محصول تعداد و الگوهای متفاوت تست کردن است. در نتیجه نه نرخ مرگومیر گزارش شده و نه میزان مبتلایان قطعی هیچ کدام ملاک‌هایی قابل اعتماد برای ارزیابی گسترش و شیوع کووید۱۹ نیستند.
راه‌حل بدیل استفاده از نرخ مرگومیر محاسبه شده در مطالعات علمی پیشین بر روی کووید۱۹ و ترکیب آن با مشخصات آماری یک جامعه (نظیر هرم سنی آن) است.
متوسطِ نرخ مرگومیر به دست آمده از این شیوه می‌تواند:
- به مقایسه واقعی‌تر نرخ مرگومیر کشورهای مختلف کمک کند،
- از میزان قطعی مرگومیر (با فرض قابل اعتماد بودن این آمار) به تخمین میزان شیوع کووید۱۹ برسد،
- و آمار زیرگروه‌های موجود در یک کشور را به آمار کلی آن کشور مربوط کند.
نتایج این تحلیل برای ایران موید شیوع دستکم ۲ درصدی این بیماری در کشور است.
به طور مشخص، تخمین شیوع از آمار تلفات کادر سلامت و کارمندان بانکی هر دو به اعدادی بین ۲ تا ۴ درصد دلالت دارند.
هر دو گروه از گروه‌های پرخطر و در ارتباط مستمر با موارد بالقوه یا بالفعل کوید۱۹ هستند.
با این حال، تحلیل داده‌های مرگومیر پزشکان در ایتالیا نشان می‌دهد که نرخ مرگومیر پرخطرترین گروه‌ها نیز با نرخ مرگومیر متوسط در کشور قابل مقایسه است.
نرخ مرگومیر در ایران مانند بسیاری کشورها نشانگر نرخ واقعی مرگومیر بر اثر کووید۱۹ نیست. لذا تخمین واقع‌بینانه‌تر از میزان شیوع برای فهم ابعاد همه‌گیری بیماری و سیاست‌گذاری متناسب ضروری است.
تفاوت نرخ مرگومیر بر مبنای داده‌های موجود با نرخ مرگومیر متوسط واقعی بیش از آن که نتیجه تفاوت ژنتیکی مردم ایران یا ویژگی‌های ویروس کرونا در ایران باشد، ناشی از تخمین غلط ابعاد شیوع واقعی به دلیل تست نشدن است.
برای دستیابی به نرخ مرگومیر و میزان شیوع واقعی نیاز به تست کردن موارد بالقوه بیماری در ابعاد وسیع است.
تا زمان رسیدن به این هدف، گریزی از برآوردهای غیرمستقیم مبتنی بر تخمین و مدل برای حدس زدن این ارقام نیست.
چنان که در این نوشته نشان دادیم، داده‌های جمع‌آوری شده قابل اعتماد در یک صنف یا گروه خاص می‌تواند مبنای چنین تخمین‌هایی را فراهم کند. با این حال، اطلاعات و تحلیل‌های بیشتر و جزئی‌تر برای برآورد دقیقتر ابعاد شیوع و نرخ مرگومیر واقعی در مطالعات آینده ضروری است.
* * *
ارجاعات
۱. Roberts M. UK coronavirus death count is inexact science. In: BBC News [Internet]. BBC News; 31 Mar 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.bbc.com/news/health-52103808
۲. Beaumont P. Coronavirus testing: how some countries got ahead of the rest. In: the Guardian [Internet]. 2 Apr 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: http://www.theguardian.com/world/2020/apr/02/coronavirus-testing-how-some-countries-germany-south-korea-got-ahead-of-the-rest
۳. Packham C. Australia says true coronavirus infections could be as high as 10 million cases. In: U.S. [Internet]. Reuters; 3 Apr 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-australia-estimate-idUSKBN21L0J6
۴. Silver N. Coronavirus Case Counts Are Meaningless*. In: FiveThirtyEight [Internet]. FiveThirtyEight; 4 Apr 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://fivethirtyeight.com/features/coronavirus-case-counts-are-meaningless/
۵. [No title]. [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-COVID19-Europe-estimates-and-NPI-impact-30-03-2020.pdf
۶. The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) — China, 2020. CCDCW. 2020;2: 113–۱۲۲.
۷. Wu JT, Leung K, Bushman M, Kishore N, Niehus R, de Salazar PM, et al. Estimating clinical severity of COVID-19 from the transmission dynamics in Wuhan, China. Nat Med. 2020; 1–۵.
۸. Verity R, Okell LC, Dorigatti I, Winskill P, Whittaker C, Imai N, et al. Estimates of the severity of coronavirus disease 2019: a model-based analysis. Lancet Infect Dis. 2020. doi:10.1016/S1473-3099(20)30243-7
۹. پنجره. In: Telegram [Internet]. [cited 10 Apr 2020]. Available: https://t.me/panjereh_iran/50
۱۰. Deutsche Welle (www. dw.com). Millions of coronavirus infections left undetected worldwide – study | DW | 08.04.2020. In: DW.COM [Internet]. Deutsche Welle (www.dw.com); [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.dw.com/en/millions-of-coronavirus-infections-left-undetected-worldwide-study/a-53066134
۱۱. Göttingen-Öffentlichkeitsarbeit G-A-U. Information for the Media – Georg-August-Universität Göttingen. [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.uni-goettingen.de/en/3240.html?id=5856
۱۲. [No title]. [cited 10 Apr 2020]. Available: https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=hlth_rs_phys&lang=en
۱۳. Regan BH, Berlinger J, Hollingsworth J, Renton A, George S, Iii FA, et al. 17 doctors die of coronavirus in Italy. In: CNN [Internet]. CNN; 20 Mar 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://edition.cnn.com/world/live-news/coronavirus-outbreak-03-20-20-intl-hnk/h_0431a207cf2b2b78c7295229b9f6186c
۱۴. Woodyatt BA, Hollingsworth J, Westcott B, Renton A, Wagner M, Hayes M, et al. 61 Italian doctors have died during coronavirus crisis. In: CNN [Internet]. CNN; 30 Mar 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://edition.cnn.com/world/live-news/coronavirus-outbreak-03-30-20-intl-hnk/h_d385acb67991afbdcf4c87aed856f0e6
۱۵. Booth R, Campbell D, Weaver M. Pressure to provide equipment grows after two UK doctors die. In: the Guardian [Internet]. 29 Mar 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: http://www.theguardian.com/world/2020/mar/29/worrying-event-deaths-of-nhs-doctors-from-covid-19-stark-reminder-of-pandemic
Mueller B. Eight U.K. Doctors Died From Coronavirus. All Were Immigrants. 8 Apr 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.nytimes.com/2020/04/08/world/europe/coronavirus-doctors-immigrants.html
۱۷. BBC News فارسی. دستکم ۵۰ افغان براثر ابتلا به کرونا در ایران “درگذشته‌اند.” In: BBC News فارسی [Internet]. BBC News فارسی; ۲۹ Mar 2020 [cited 10 Apr 2020]. Available: https://www.bbc.com/persian/afghanistan-52083801
۱۸. مدیران و پرسنل سیستم پولی،بانکی و بیمه کشور. In: Telegram [Internet]. [cited 10 Apr 2020]. Available: https://t.me/akhbarebank
نویسندگان
