در دنیای امروز، سرانه مطالعه به عنوان یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در کانون توجه سیاست و فرهنگی جامعه قرار گرفته است. این پدیده گاهی به عنوان یک شاخص کلیدی در فرهنگ و توسعه یافتگی معرفی شده و حتی به عنوان یک آمار مهم در تصمیم‌گیری‌های فرهنگی و اقتصادی در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که برخی نظر دارند سرانه مطالعه نه تنها به عنوان یک شاخص مفید محسوب نمی‌شود، بلکه توجه زیاد به آن ممکن است منجر به گمراهی در تصمیم‌گیری‌های سیاستگذاری و فرهنگی گردد.

تجربیات نشان داده‌اند که سرانه مطالعه در کشور، مسئله‌ای حیاتی و حائز اهمیت است که نباید از آن غفلت شود. نگاهی به کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که آمارهای مرتبط با خواندن و سرانه مطالعه در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و حتی اقتصادی تأثیرگذار است.

با فرض اینکه سرانه مطالعه اهمیت زیادی دارد و در تصمیم‌گیری‌های فرهنگی تأثیرگذار است، سیاستگذاران به اطلاعات و ابزارهای دقیقی نیاز دارند تا وضعیت فعلی را به وضوح درک کنند و بتوانند برنامه‌های کارآمدی را طراحی کنند. اما متاسفانه، امروزه سیاستگذاران فرهنگی برخی از این ابزارها و اطلاعات را در دست ندارند و چالشی جدی‌ برای آن‌ها به وجود آمده است.

اندازه‌گیری سرانه مطالعه در هر جامعه ممکن است با چالش‌هایی روبرو شود. تفاوت‌ها در روش‌های اندازه‌گیری، مطالعات غیررسمی و اطلاعات ناقص ممکن است باعث ایجاد اختلافات آماری شود. برای مثال، مطالعات مختلف به دلیل شمولیت ناکافی، اطلاعات ناقص یا تفاوت‌های فرهنگی ممکن است اختلافات در آمارها ایجاد کنند. بنابراین، در تفسیر داده‌ها باید این نواقص را مدنظر قرار داد و به تحلیل اجتماعی عمیق‌تری پرداخت.

آمارهایی که از سرانه مطالعه ایرانیان منتشر شده، طیف بسیار گسترده‌ای از آمارها را ارائه داده‌اند که جلب توجه مخاطب را برانگیخته است. بدون در نظر گرفتن اینکه درست یا نادرست باشند، این طیف از سرانه مطالعه از چند دقیقه تا ۱۲۰ دقیقه متغیر است.

بررسی داده‌های مربوط به نشر کتاب در ایران از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که این دوره با رشد قابل توجهی در زمینه نشر کتاب همراه بوده است. بر اساس آمارها، تعداد کتب منتشر شده در این دوره به صورت صعودی افزایش یافته است. این موضوع می‌تواند نشانگر اهمیت فرهنگ مطالعه و علاقه عمومی به نشر کتب در این دوره باشد. همچنین، این افزایش ممکن است به تحولات فرهنگی، اجتماعی یا اقتصادی در جامعه اشاره کند.

راهکار

با توجه به نمودار کاهش سهم تفریحات و خدمات فرهنگی در خانواده‌ها از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱، پیشنهاد می‌شود که دولت برای حمایت از فرهنگ و تفریحات مردم، اقدام به اختصاص یارانه فرهنگی کند.

این یارانه می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر جهت جلب توجه افراد به فعالیت‌های فرهنگی و تفریحات عمومی عمل کند. با توجه به افزایش هزینه‌های ضروری، ایجاد این یارانه به افراد امکان می‌دهد تا بخشی از هزینه‌های خود را برای فعالیت‌های فرهنگی اختصاص دهند.

در اختصاص این یارانه، دولت می‌تواند به هدفمندسازی ویژه بپردازد، به نحوی که افراد با درآمدهای پایین‌تر نیز بتوانند از این امکانات بهره‌مند شوند. این تدابیر می‌تواند همواره یک ایجاد تحول در الگوی هزینه‌های فرهنگی جامعه به همراه داشته باشد.

با این کار، علاوه بر جبران کاهش سهم تفریحات و خدمات فرهنگی در خانواده‌ها، امکان دسترسی بیشتر افراد به فرهنگ و هنر را تسهیل خواهد کرد و به تنوع و غنای این زمینه‌ها در جامعه کمک خواهد نمود.