این مقاله برای جایزه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲ ارسال شده و بدون کم و کاست در اینجا منتشر می‌گردد.
این گزارش در تاریخ ۱۱ آذر ۱۴۰۱ با عنوان «جلوه انسان در معابد ژاپن» در سایت «ویرگول» منتشر شده است. اصل این مقاله را اینجا مطالعه کنید.
مذهب در ژاپن، شامل دوآیین اصلی می‌باشد که یکی “شینتو” که از قدیم بوده و دیگری “بودا” است که از خارج به ژاپن راه پیدا کرده است.
“آیین کنفوسیوس” هرچند درحال‌حاضر به‌عنوان یک مذهب پیروان چندانی ندارد؛ اما تعالیم اخلاقی آن آمیخته با افسانه‌های شینتو و تعالیم بودایی در بافت فرهنگ این کشور سهیم است.
شینتو
“شینتو” قدیمی‌ترین دین ژاپن که هنوز هم زنده است؛ از نیاپرستی سرچشمه گرفته است. معنای تحت‌اللفظی واژه‌ی “شینتو” عبارت است از راه‌ورسم “کامی” که کامی اشاره دارد به “برتر و مافوق بودن”، سری و مرموزبودن و یا همان الهه و خدا.
آیین شینتو، یا مذهب اعتقاد به خدایان، آغاز پرستش نیاکان بوده و امپراطور را به‌عنوان فرزند بلافصل الهه آفتاب الهی می‌دانستند.
“شینتو” نه پایه‌گذار دارد و نه کتاب مقدس و نه مجموعه قوانین اخلاقی؛ در ابتدا حتی نامی هم نداشت.
آیین شینتو، مجموعه‌ای است از باورداشت‌های افسانه‌ای مردم ژاپن در دوران باستان. دراین آیین، پندار، گناه نخستین نیست. آیین شینتو در مجموع دینی است روشن و دل‌پذیر و نه تاریک و اندوه‌بار، بر محبت، حق‌شناسی، ستایش و سپاس‌گزاری استوار است و در بنیاد اعتقادی خود با ادیان بزرگ جهان مخالفتی ندارد و دربرابر آن‌ها بردبار است.
معبد شینتو که ژاپنی‌ها به آن “جینجا” می‌گویند؛ محل نگه‌داری خدایان است و فقط به‌معنی “ایزدکده” می باشد.
ویژگی نیایشگاه‌های شینتو در سادگی بنا و آرایش آن است که در برابر نمای پرزینت معابد بودایی چشم‌گیر می‌نماید. در هر معبد شینتو چیزی به یادگار از کسی که آن زیارتگاه وقف اواست؛ نگه می‌دارند. گنجینه “معبد ایسه”، مقدس‌ترین زیارتگاه شینتو ژاپن در ایالت “می‌یه” نزدیک “نارا” و “کیوتو” آیینه‌ای است که بنای نخسین امپراطور ژاپن با خود از آسمان آورد. بنای زیارتگاه شینتو را هر بیست سال یک بار، به همان صورت و نمای پیشین، از نو می‌سازند.
“جینجا” معمولا از پرستشگاه، وضوخانه و ساختمان‌های مخصوص روحانیون و همچنین جایگاه‌های مخصوصی که در آن‌ها شراب نگه‌داری می‌شود، تشکیل شده است. این‌ها همه در باغی پردرخت قرار دارند که در فاصله‌های معینی از آن دروازه‌های بلندی در مسیر پرستشگاه ساخته شده‌اند. “تورییئی” دروازه معابد شینتواست.
بودا
آیین بودایی مهایانایی در ۵۳۸ م. از کره به ژاپن راه پیدا کرد و در آن، آیینی رایج شد. دین بودا از هندوستان و از طریق چین و کره در اواسط قرن ششم وارد ژاپن شد.
بااین‌ترتیب‌که پادشاه کره پیرو بودا بود، اوایل قرن ششم میلادی تمثال بودا را که از زرناب ساخته شده بود؛ با چند جلد کتاب‌های مقدس بودیسم (سوترا، کتاب مقدس) به‌عنوان هدیه به نزد امپراطور ژاپن فرستاد، هدایا توجه و علاقه‌ی امپراطور را سخت جذب کرد و به‌این‌ترتیب در نیمه سده ۵۰۰ میلادی پای بودیسم به ژاپن باز شد.
بودیسم ماهایانا، می‌آموزد که هرکس می‌تواند با تمرین و خودسازی و انضباط فردی به‌تدریج به‌مرتبه بودا نایل آید. بودیسم ژاپنی بر اهمیت نهادهای بشری، اصول اخلاقی علمی، وجدان کار خیر و رفاه انسان‌ها و مبانی اخلاقی خانواده تاکید دارد.
پس، پیروان آیین بودایی در ژاپن از نوع ماهایانا، که به‌معنی “گردونه بزرگتر” است، معتقد هستند که بشر بدون ترک دنیا و داشتن زندگی عادی هم، می‌تواند از طریق ایمان به بودا و تقدس او نجات یابد.
در ژاپن، گرداگرد مجسمه‌های کوچک بودا، معبد کوچکی می‌سازند. دور مجسمه یک حوضچه فلزی است که در آن چای شیرین می‌ریزند. چای را به‌وسیله چمچمه‌های کوچک روی سر مجسمه‌ها روان می‌کنند.
معابد بودایی ژاپن، برخلاف معابد شینتو که معمولا ساده هستند؛ از شکوه و عظمت ظاهری خاصی برخوردار هستند. این معابد که معمولا در باغ‌هایی بزرگ در دامنه کوه‌هایی باصفا ساخته شده‌اند؛ دارای ساختمان‌های متعدد به‌منظور بهره‌برداری‌های اداری؛ پرورش روحانی و برگزاری مراسم عبادی می‌باشند. معمولا در کنار هر معبد بودایی، بنایی برج‌‌مانند وجود دارد که چهارگوش است و به آن “پاگودا” می‌گویند.
پاگوداهای ژاپنی که زیارتگاه‌های بوداییان این کشورهستند؛ از چوب ساخته می‌شوند و سه یا پنج طبقه دارند، روحانیان بودایی که با سرها و صورت‌های تراشیده و لباس‌های یک تکه‌ی زرد یا سیاه روزگارشان را در معابد می‌گذرانند، پس از طی دوره‌های تحصیلی به اداره امور معابد و وعظ مردم مشغول می‌شوند.
ذن و ساتوری:
در میان جنگ‌آوران دوران فئودالی، نوعی “ذن” آیین بودایی محبوبیت و رواج داشت. ذن، بر پایه پویش بودایی هندی برای رهایی از طریق تفکر استوار است. “ذن” به آیین فرقه‌ای از بوداییان اطلاق می‌شود و طریقتی است برای درک ماهیت هستی و اشراف بر نفس. راهی است برای رهایی انسان از اسارت نیروهای بازدارنده؛ درون خویش و رسیدن به رستگاری. هدف نهایی ذن همان اشراق است که در این آیین “ساتوری” نامیده می‌شود و پیروان این فرقه برای نیل بدان، انجام تمرینات پیچیده و دشواری را متحمل می‌شوند.
معابد در ژاپن
آثارعمده معماری ژاپنی در قرون وسطی، بناهای اشرافی و معابد بودایی است. این معابد دارای حیاطی هستند که پلکان پهن به آن منتهی می‌شوند. در برابر بنای اصلی معبد، دروازه با شکوه قرار دارد و در هر معبد بناهای فرعی از قبیل سقاخانه سرپوشیده که در آن آب جاری است و بخش‌هایی که اختصاص به اجرای رقص‌های مذهبی دارند و “پاگودا” است و در برخی از موارد از ساختن آن صرف‌‌نظر شده است.
شکی نیست که غالب صور هنری ژاپن همچون مذهب از چین اخذ شده است. اما ژاپنی‌ها خیلی زود از شاگردی چینی‌ها به استادی رسیدند و آنچه را که از هنر چینی گرفته بودند، با ظرافت و زیبایی بی‌مانندی آمیختند.
در سال ۵۹۴، ملکه “سوی‌کو” چون به حقیقت یا منافع آیین بودایی پی برد، در سراسر ملک خود امر به ساختن معابد بودایی کرد. امیر “شوتوکو” که مامور این مهم شد، روحانیون و معماران و پیکرتراشان و ریخته‌گران و قالب‌گیران و تذهیب‌کاران و آجرسازان و بافندگان و صنعتگران دیگر را از کره فراخواندند که آمدن این گروه به ژاپن تقریبا به‌مثابه آغاز هنر ژاپن است.
معابد و مجسمه‌هایی که در پرتو آیین بودایی در سراسر ژاپن به وجود آمدند، اساسا به معابد و مجسمه‌های چینی شباهت داشتند؛ اما بهتر از آن‌ها حکاکی و تزیین شده بودند. در اینجا نیز معبد، دارای “توری” یا دروازه پرشکوهی بود که به خلوتگاه مقدس کشیده می‌شد. ساختمان‌های کوچکتری نیز از قبیل “نقاره‌خانه” یا “پاگودا” میان حرم مرکزی و درخت‌های پیرامون معبد موجود بود.
معابد “هوری یوجی” که در سال ۶۱۶ تحت سرپرستی امیر”شوتوکو” در نزدیکی شهر”نارا” برپا گردید، بزرگترین اثری است که از هنرمندان بیگانه در ژاپن باقی مانده است. بیش از همه شاید گویای سرشت فرهنگ “آسوکا” باشد؛ این بنا است. در آتش‌سوزی سال ۶۷۰ م. ازمیان رفت؛ امروزه شکل بازساخته آن بنا که تاریخش به آخر همان قرن می‌رسد، هنوز وجود دارد؛ که مختصات متمایز معماری “آسوکا” را ازنظر روش بناسازی نشان می‌دهد. چون این بناها از چوب ساخته شده‌اند یکی ازآن‌ها توانسته است تاب زلزله‌های بی‌شمار را بیاورد.
معابدی که مدتی بعد در “نارا” ساخته شد، تقریبا مانند معابد “هوری یوجی” زیبا است و به‌خصوص “تالار زرین” معبد “تودای جی” از کمال تناسب برخوردار می‌باشد. پاگودای “تودای جی” در کیوتو قراردارد و ارتفاع آن به ۲۲ متر می‌رسد و متعلق به قرن دهم میلادی پاگودائی ۵ طبقه که قاعده آن مربع است. بنای این پاگودا هرچند گاه مرمت شده و تا حدودی تغییر یافته است؛ بااین‌حال روحیه سبک و کم‌وزن آن شیوه معماری چینی را آشکار می‌سازد؛ که امروزه از صفحه روزگار برچیده شده‌اند. مقر مجسمه “دای بوتسو” در معبد “تودای جی” واقع در “نارا” که در سده هجدهم تکمیل شد؛ عظیم‌ترین ساختمان چوبی جهان است. “نارا” به نظر “رالف ادم کرم”، “نفیس‌ترین معماری آسیا” را در آغوش گرفته است.
یکی دیگر از دوره‌های ترقی معماری ژاپن عصر شوگون‌های “آشیکاگا” است. “یوشی میتسو” تصمیم گرفت که “کیوتو” را عالی‌ترین پایتخت روی زمین کند. هم “نارا” و هم “کیوتو” هر دو از پایتخت‌های قدیم ژاپن می‌باشند که در سده هشتم مطابق با اسلوب شهرسازی چینی بنا شدند. دراین طرح خیابان‌ها به‌گونه شطرنجی ترتیب داده می‌شود. “کیوتو”ی جدید، شکل آن زمان را حفظ کرده است.
پس، پاگودایی به ارتفاع (۳۶۰ پا) برای خیابان، کاخ “تاکاکورا” را که تنها یک در آن بیست هزار قطعه طلا خرج برداشت را برای مادرش، “کاخ گل” را با صرف مبلغی برابر پنج‌میلیون دلار را برای خود “کوشک زرین، کینکاکوجی” را به افتخار همگان ساخت.
“ای‌یه یاسو” بیشتر به فلسفه و ادب رغبت داشت تا به صنایع ظریف. اما پس از مرگ او نواده‌اش “ای‌یه میتسو” که خود در کلبه‌ای چوبین زندگی می‌کرد؛ فرمان داد تا ثروت و هنر ژاپن را برای ساختن بنایی عظیم در محل نگه‌داری خاکستر “ای‌یه یاسو” به کار اندازند. این بنا که در “نیک کو” واقع است، زیباترین بنای یادبودی می‌باشد که در شرق دور به نام کسی برپا شده است.
دردوره “آشیکاگا” شیوه معماری تازه‌ای به مایه ذوق و هنر روحانیون “ذن” پدید آمد؛ که بسیار خوشایند اشراف و سامورائی‌های بلندپایه شد. در این شیوه بنا، اتاق اصلی مشرف به “ایوان” engawa بود که در آن نیمکتی برای استفاده در وقت مطالعه نهاده می‌شد. برای اتاق پنجره و باغ‌نمای سراسری “شاه‌نشین”، یک ردیف قفسه دیواری، سقف سرسرای و دریچه‌ای در زیر آن می‌ساختند، و کف اتاق را با “تاتامی” یا کف‌پوش ساخته از حصیر مفروش می‌کردند.
اتاق اصلی با دیوار “فوسوما” یا “کاراکامی” (درهای کشویی پوشیده از کاغذ مات و دارای نقش‌ونما) یا، “شوءجی” (درهای کشویی سبک و پوشیده از کاغذ سفید و نورگیر) از اتاق‌های دیگر یا سرسرا جدا می‌شد. طرح خانه‌های امروزی ژاپنی هم از این شیوه تاثیر بسیار گرفته است. در برابر اتاق اصلی، نمای باغچه آراسته‌ای درست می‌کردند.
پس در دوره “کاماکورا” (۱۱۹۲-۱۳۳۸)، سامورایی پابه‌جلو گذاشت. ورود دین (ذن – بودا) از چین در این عصر موجب پیدایش سبک معماری “تانگ” در معابد و صومعه‌های کیوتو و کاماکورا شد. سرانجام این سبک معماری‌های معابد چندطبقه گسترش یافت، مانند “کینکاکوجی” (معبد عمارت زرین) و “گینکاکوجی” (معبد عمارت سیمین) در کیوتو.
باغ‌هایی با چشم‌اندازهای خشک، که در آن‌ها شن، سنگ و بوته‌ها و گلبن‌ها، نمادهایی از کوه‌ها و آب را در ذهن مجسم می‌کنند، عمومیت گرفت.
“چای” که ازچین به ژاپن آمده بود؛ درعصر “هوروماچی” (۱۳۳۸- ۱۵۷۳) میان طبقات بالای جامعه عمومیت یافت و سبکی در معماری رواج دادند که به‌سبک “کلبه چای‌خوری” موسوم شد. ویلای سابق امپراطوری به نام “کاتسورا اریکیو” واقع در “کیوتو” نخستین مثال چنین سبکی است. این ساختمان که در بخش اول دوره “ادو” (۱۶۰۳- ۱۸۶۸) ساخته شد؛ به‌خاطرهماهنگی عالی و سادگی کم‌نظیرش معروف گردیده است. باغ این ویلا به‌عنوان یکی از زیباترین مثال‌های باغداری خوش‌منظره ژاپن نگریسته می‌شود.
در سده شانزدهم یعنی در وقتی که اوج رزمندگی در جامعه ژاپنی حکم‌فرما بود؛ کاخ‌های بسیاری در ژاپن ساخته شدند، شاید برجسته‌ترین آن‌ها “کاخ هیمه‌جی” باشد، که غالبا به‌دلیل زیبایی موزونش به یک “ماهی‌خوار” شباهت دارد. در سال ۱۶۰۹ ساختن ارگ “هیمه‌جی” که عموما به ارگ “حواصیل سفید” معروف است و زیباترین نمونه معماری قلعه در ژاپن محسوب می‌شود به اتمام رسید.
با اعاده عصر “میجی” در سال ۱۸۶۸ ژاپن وارد دوره‌ای از تجددخواهی و غربی‌گرایی شد؛ و فنون ساختمانی را که در آن‌ها از سنگ و آجر استفاده می‌شد معمول گردانید. پیشرفت بعدی با پژوهشی در شیوه‌های ساختمانی ضدزلزله همراه بود و معماری بتون مسلح تقریبا در همان وقتی که در اروپای‌غربی باب شد، در ژاپن هم معمول گردید.
حالا به عناصر مهمی در معابد ژاپن اشاره می‌کنیم:
عناصر معابد ژاپن
Torii (تورئی‌ئی) دروازه معابد شینتو است. shito)) این دروازه به‌اندازه خود معبد قدمت دارد. درباره علت پیدایش این دروازه نوشته‌اند، چون خروس طلوع آفتاب را بشارت می‌دهد و خدای خدایان ژاپن هم الهه خورشید است؛ به همین جهت مردم خروس را به‌عنوان قربانی تقدیم الهه خورشید می‌کنند، به‌خاطر قربانی‌کردن خروس در آغاز نشیمنگاهی مخصوص در جلو و عقب و دو طرف معابد شینتو ساخته می‌شد و این نشیمنگاه به‌تدریج تغییر شکل داد و به‌صورت دروازه مرتفع و زیبایی درآمد و این دروازه بعدا “تورییئی” نام گرفت.
“تورییئی” سمبل معابد شینتویی است؛ و اغلب به رنگ شنگرفی است ولی یک تورییئی سنگی هم وجود دارد که رنگ نشده است، موقع بمباران ناکازاکی با بمب اتم یک بال تورییئی سنگی کنده شده و این تورییئی همچنان بدون بال به‌عنوان یادگار باقی گذارده شده است، درضمن ناگفته نماند برخی معابد که خیلی مقدس هستند، دارای چندین تورییئی می‌باشند.
Tearia حوضچه:
در موقع دخول در معبد شینتو، همیشه حوضچه‌ای قشنگ ساخته شده از سنگ و یا فلز مملو از آب می‌بینید، که زیارت‌کنندگان در موقع دخول در معابد دست‌هایشان را در آن می‌شویند، و قدری از آب حوضچه مزبور در دهان ریخته و مزه‌مزه می‌کنند. این عادت شستن دست و دهان به‌خاطر آن است که ژاپنی‌ها معبد را جای مقدسی می‌دانند و چون معتقد هستند افراد ناپاک نباید وارد آن شوند؛ لذا دست ودهان‌شان را می‌شویند و معمولا قبل از آمدن به معبد به حمام می‌روند؛ و تمیزترین لباس‌ها را بر تن می‌کنند.
به این هم اکتفا نکرده سعی می‌کنند، افکار و احساسات‌شان را هم پاک و تصفیه نمایند؛ چه در نظر ژاپنی‌ها برای ورود به معبد تنها پاکی جسم کافی نیست بلکه روح هم باید از هرنوع آلودگی پاک گشته باشد.
به همین علت است که به افراد مریض و فاسدالاخلاق و یا کثیف اجازه ورود به معبد را نمی‌دهند.
تایکو (taiko ) طبل:
تایکو، طبل‌هایی است که در معابد شینتو دیده می‌شود و این طبل‌ها دو نوع است:
یک نوع آن در موسیقی مذهبی آیین شینتو یعنی gagaku مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و نوع دیگر آن در موقع اجرای مراسم عبادت توسط افراد عادی به کار می‌رود.
طبل‌زدن، درموقع اجرای مراسم عبادت، از مراسمی است از چین وارد ژاپن شده است، و به‌احتمال قوی طبل در زمان رخنه و نفوذ مذهب بودا با سایر سازهای موسیقی چین وارد ژاپن گردیده است.
در معابد شینتو، طبل‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند، قدیمی‌ترین نوع آن طبل‌های بزرگی است شبیه به بشکه که دو طرف آن مستور از چرم می‌باشد.
Sakaki درخت مقدس آیین شینتو:
ساکاکی، درخت مقدس آیین شینتو است و این درخت نه تنها به kami خدای ژاپن و زیارتگاه‌ها پیش‌کش می‌شود، بلکه به‌عنوان سمبل کامی مورد پرستش قرار می‌گیرد.
ساکاکی، درختی است از نوع کاملیا؛ این درخت فقط در ژاپن و چین، هند، مکزیک و جزایر هند غربی به‌دست می‌آید.
ساکاکی، مانند سرو در طول سال سبز است و بلندی آن ده الی چهل پا است، برگ‌هایش ریز و نوک‌‌‌‌دار است، و شکوفه‌های سفید متمایل به زرد آن بسیار معطر می‌باشند.
چوب ساکاکی، قشنگ و محکم است و در ساختن اسباب و ادوات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طور معمول ژاپنی‌ها این درخت را در حیاط معابد و زیارتگاه‌ها می‌کارند.
Higan= آن طرف ساحل
“اوهیگان”، و یا هفته اعتدال شب و روز اعم از این‌که در بهار باشد یا پاییز هنگامی است که مردم ژاپن برای ادای احترام به مردگان خود به قبرستان‌ها روی می‌آورند.
معنی “هیگان”، آن طرف ساحل است زیرا در نظر بودایی‌ها رودخانه‌ای وجود دارد که حد فاصل بین دنیای فانی و دنیای اخروی است و این رودخانه مملو از اوهام، شهوات درد و اندوه است. فقط پس از این‌که شخص از این رودخانه گذشت بر امواج و وسوسه‌ها و اغواهای آن غلبه کرد، رستگار خواهد شد.
در ژاپن رفتن به قبرستان خانوادگی یک اتفاق خوب به شمار می‌رود، و اغلب موقع رفتن به قبرستان خوراک و sake همراه خود می‌برند و در آن‌جا وقت‌شان را می‌گذارنند به‌طور معمول زمین قبر را تمیز می‌کنند و روی آن بخور می‌سوزانند و سپس بالای قبر گل قرار می‌دهند و برای اجداد خود دعا می‌خوانند. درضمن غذای مخصوص پخته و بین دوستان و همسایگان قسمت می‌کنند و از خصوصیات این غذا آن است که دارای هیچ‌گونه گوشتی نیست و غالبا عبارت است از کوفته برنجی که با لوبیا خمیر شده شیرین مستور می‌گردد و ohagi خوانده می‌شود. گاهی هم sushi سوشی و یا برنج مخلوط با سرکه و سبزیجات بین هسایگان و دوستان قسمت می‌کنند.
درضمن ناگفته نماند که در اغلب قبرستان‌ها درخت گیلاس دیده می‌شود؛ زیرا در ژاپن شکوفه گیلاس که عمر بسیار کوتاهی دارد و زود پرپر می‌شود، سمبل کوتاهی عمر است!
Omamori
“اوماموری”: نوعی تعویذ است که در بعضی معابد ژاپنی به مومنان می‌دهند. “اوماموری” غالبا عبارت است از یک قطعه کوچک کاغذ سفید که روی آن نام معبد و دعایی نوشته شده است؛ گاهی این تعویذ از طلا و نقره ساخته شده است.
کودکان کیسه‌های کوچکی با خود حمل می‌کنند که دارای تعویذ است و منظور از حمل این کیسه‌ها این است که در برابر حوادث مصون مانند.
تعویذها با هم فرق می‌کنند، و درهرمورد یک نوع آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا کسی که می‌خواهد روی دریا مسافرت کند، تعویذ دریا یا خدای دریا همراه خود دارد. سربازان، تعویذ یا خدای جنگ را با خود حمل می‌کنند تا در جنگ از خود شجاعت و رشادت نشان دهند و پیروز گردند.
سه میمون:
در جاده‌های روستایی الواح سنگی به چشم می‌خورد که دارای تصویر سه میمون است که یعنی “نشنو” “حرف‌نزن” و”نبین”، خوانده می‌شود شعار مذهب بودا است و منظور در آن این است که یک نفر بودایی باید از دیدن مناظر زشت و شنیدن صحبت‌های بد و رکیک و گفتار ناپسند خودداری کند.
چرا اغلب معابد در جاهای مرتفع ساخته شده است؟
توریست‌هایی که به ژاپن می‌روند اغلب شکایت از زحمت بالارفتن از پله‌هایی که به معابد منتهی می‌شود می‌کنند. این‌ها فکر می‌کنند چنان‌چه پله‌ها کمتر باشند و معابد بر قله‌ها و در جاده‌های مرتفع قرار نگیرند، لذت گردش و تماشا در معابد چندبرابر خواهد شد؛ غافل از آن‌که ژاپنی‌ها آن را به‌خاطر آن نساخته‌اند، که توریست‌ها در آن به تفریح بپردازند، بلکه برای آن ساخته‌اند که مردم ژاپن در آن نوعی ریاضت بر خود هموار کنند تا به‌نحو بهتری بتوانند بر نفس‌اماره چیره گردند، از سوی دیگر معبد درجاهای مرتفع ساخته شده تا اندازه ایمان زیارت‌کنندگان آن را بیازمایند، چه موقعی که معبد در جای مرتفع واقع شده باشد فقط افراد واقعا مومن به سراغ آن می‌روند و آن‌هایی که ایمان‌شان سست است بیهوده زحمت رفتن به معابد را بر خود هموار نمی‌کنند.
فرشته نگه‌بان کشاورزان: inari
ژاپن سرزمین معابد و زیارتگاه‌ها است این معابد و زیارتگاه‌ها هرکدام نقشی در زندگی ژاپنی‌ها بازی می‌کنند، ولی هیچ یک از این معابد و زیارتگاه‌ها به‌اندازه: “ایناری” مهم نیست، در همه‌جا چه در شهر و چه در دهات زیارتگاه‌های “ایناری” به چشم می‌خورد، “ایناری” در اصل فرشته نگه‌بان کشاورزان است، ولی شهرنشینان هم او را می‌پرستند و به‌قدری برای او احترام قائل هستند که در موقع نام‌بردن او به گفتن ایناری قناعت نکرده بلکه او را oinari یعنی دوشیزه محترم ایناری می‌خوانند. تمام زیارتگاه‌های ایناری دارای رنگ شنگرفی و دروازه‌هایی که در جلو آن‌ها دیده می‌شود هم به رنگ شنگرفی است. ازجمله خصوصیات این معابد آن است که همیشه جلو آن مجسمه روباهی که با سنگ و یا چوب ساخته شده است دیده می‌شود.
راهبان بودایی obosan
راهبان بودایی در آغاز ازدواج نمی‌کردند و در بسیاری از معابد اجازه ورود به زن داده نمی‌شد؛ علت آن هم به‌خاطر این بود که می‌ترسیدند زن، مردان خدا را گمراه کند. ولی یکی از راهبان به نام shinzan shuin (۱۲۷۳- ۱۳۶۲) که موسس فرقه shin می‌باشد، رسما با یکی از دختران خانواده اشرافی کوچو ازدواج کرد و وادار کرد سایر کشیشان فرقه او نیز ازدواج کنند. امروزه ازدواج برای راهبان بودایی ممنوع نیست ولی فرقه zen هنوزهم به راهبان اجازه ازدواج نمی‌دهد.
میکو miko، دختران خدا:
دخترانی که در معابد و زیارتگاه‌ها خدمت می‌کنند “میکو” یا دختران خدا خوانده می‌شوند. روحانیون شینتو همه مرد هستند و به‌طور کلی به زنان اجازه داده نمی‌شود وارد قسمت داخل معبد شوند، مگر این‌که به‌صورت میکو در آیند، وظیفه “میکو” نه تنها خدمت کردن در معابد است بلکه انجام رقص و نواختن موسیقی مذهبی هم است.
در معابد بزرگ چندین میکو دائم مشغول خدمت هستند و درحالی‌که در معبد کوچک میکوها فقط در ایام عید در معابد ظاهر می‌شوند.
Kashiwade کف‌زدن موقع عبادت:
در موقع عبادت در معابد شینتو چندین بار کف می‌زنند؛ این عمل “کاشی واده” خوانده می شود و یک جز اساسی از عبادت در معبد شینتو است. همه پس از خم‌شدن در برابر معبد و همچنین پس از پایان عبادت کف می‌زنند و این کف‌زدن ممکن است درهرمورد دو بار و یا چند بار تکرار شود. (معمولا فقط دو بار کف می‌زنند) عبادت‌کنندگان در گذشته حتی ۳۲ بار کف می‌زدند.
Kagami
توریست‌های بیگانه اغلب تعجب می‌کنند در داخل معابد شینتو ممکن است چه وجود داشته باشد که به یک نفر بیگانه اجازه ورود به آن را نمی‌دهند!؟ حقیقت آن است که نه تنها به بیگانگان بلکه به خود ژاپنی‌ها هم اجازه ورود به قسمت درونی معبد را نمی‌دهند؛ فقط روحانیون ژاپنی اجازه دارند وارد این قسمت بشوند.
مگر در داخل این قسمت چیست که برای همه غیر از روحانیون نامحرم است؟
در داخل این قسمت shitai (جسد خدا) قرار دارد و این جسد به‌طور معمول چیزی غیر از یک آیینه نیست؛ اگرچه گاهی ممکن است شیشه و سایر اشیا هم با آن دیده شود.
کاگامی، و یا آیینه در معبد شینتو مقدس به شمار می‌رود، زیرا موقعی که niniginomikoto از آسمان‌ها به زیر آمده است تا برyamato (نام قدیم ژاپن) فرمانروایی کند؛ خدای آسمان‌ها Ameterasuomikami به او آیینه‌ای داده و گفته است که: این را همراه خود ببر و آن را چون چهره خود من بدان.
چون در آیین شینتو آیینه سمبل خدا هست، برای این آیینه جزو اشیا مقدس به شمار می رود، و در معبد به‌عنوان shintai (جسد خدا) از آن نگه‌داری می‌شود. در خانه هم سعی می‌گردد همیشه تمیز نگه داشته شود و زیر دست و پا قرار نگیرد.
در ایام قدیم به‌قدری آیینه در ژاپن محترم بود که پاگذاشتن روی آن گناه محسوب می‌شد. وجود آیینه در معبد شینتو دلیل آن است که روح خدای آسمان‌ها در آن وجود دارد. آیینه چون سمبل خدا است مردم باید سعی کنند مانند آیینه پاک و بی‌غل‌وغش باشند.
منابع
کتاب «سادگی و سکوت در هنر ژاپن» نوشته ندا زرندی
