مقدمه
تولید و قیمت‌گذاری بنزین تأثیر‌پذیری بالایی از عوامل مهمی نظیر وضعیت استخراج، قیمت‌گذاری نفت و فناوری تولید بنزین داشته و درگیر نوسانات متعددی است؛ متناهی بودن منابع انرژی، مدیریت استخراج نفت به‌گونۀ صیانتی با هدف پایداری منابع نفتی در دسترس برای بازۀ زمانی بلندمدت، کاهش آلودگی‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی و استفاد بهتر از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های انرژی‌های نو یا تجدیدپذیر منجر شده تا کشورها سبد سوخت مورد استفاده مردم خود را متنوع‌تر کنند و این روند با توسعه شگرفی در دهۀ اخیر مواجه شده‌است. یکی از راهکارهای افزایش تنوع در سبد سوخت کشوری مانند ایران که با ناترازی بنزین دست به گریبان است، به‌کارگیری خودروهای برقی است؛ مطابق گزارش مؤسسه بین‌المللی انرژی IEA با عنوان چشم‌انداز انرژی جهان ۲۰۲۳[۱]، در سال ۲۰۲۰ خودروهای برقی ۴ درصد از فروش کل خودروهای جهان را به خود اختصاص داده‌اند؛ امروزه فروش خودروهای الکتریکی (EV) افزایش خیره‌کننده‌ای داشته و حتی توانسته بر تقاضای نفت نیز اثر گذارد، حسب این گزارش خودروهای برقی در مسیر رسیدن به ۱۴ میلیون دستگاه و یافتن سهم ۱۸ درصدی از فروش خودروها در جهان در سال ۲۰۲۳ هستند. تولید و استفاده از خودروهای برقی می‌تواند گزینه مناسبی برای تعدیل مسئله ناترازی بنزین و اثرات حاصل از به‌کارگیری خودروهای فرسوده و آلودگی هوای ناشی از مصرف حجم زیاد بنزین باشد. در این گزارش قصد داریم به بررسی تجارب سایر کشورها در زمینه ریل‌گذاری استفاده از خودروهای برقی بپردازیم و ببینیم مواجه آنان با خودروهای برقی و تدابیری که برای توسعه به‌کارگیری آنان اتخاذ کرده‌اند چه ابعادی داشته است. عمدۀ کشورهای پیشرو در زمینه تولید و استفاده از خودروهای برقی نظیر چین، ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای اروپایی دارای اقتصادی پیشرفته و توسعه‌یافتگی زیاد هستند و در آینده به‌سرعت پیشروی خود در این زمینه اضافه خواهند کرد؛ همچنین در کشورهای درحال‌توسعه روند خریداری اتوبوس‌های برقی روندی افزایشی دارد، مهم‌ترین نقش در زمینه توسعه زیرساخت‌های استقرار خودروهای برقی و فرهنگ‌سازی در این زمینه بر عهدۀ دولت‌ها است.
دولت‌ها باید پشتیبان واقعی باشند
مسئله مهم در زمینه استقرار خودروهای برقی و سایر ابزارها و بسترهای بهره‌برنده از انرژی‌های پاک و غیرفسیلی این است که مصرف‌کننده توان مالی و زیرساخت لازم برای تأمین و استفاده از دست تجهیزات را داشته‌باشد؛ پاسخ این مسئله به ریل‌گذاری‌های کلان و شیوۀ حکمرانی کشورها در حوزه انرژی بستگی دارد؛ در برخی کشورها استفاده از فناوری‌های حوزه انرژی پاک خصوصاً خودروهای برقی روند رو به‌رشدی داشته و با استقبال مصرف‌کننده همراه است، که علت آن به چند مسئله بر می‌گردد؛ استفاده از این دست تجهیزات به کاهش هزینه قبض‌های انرژی فرد یا خانوار کمک کرده یا معافیت‌های مالیاتی خاصی برای استفاده از آنها در نظر گرفته شده است یا حمایت‌های دولتی مناسبی از تولیدکننده و مصرف‌کننده برای تولید مقرون‌به‌صرفه‌تر این محصولات انجام شده و یا شرکت‌های دارای فناوری تولید این خودروها برای تصاحب بیشتر بازارها و جلب نظر مصرف‌کننده به ارتقاء فناوری‌های تولید خودروهای برقی دست زده‌اند و با کاهش در هزینه‌ها و ایجاد جذابیت متناسب با نیاز بازار هر منطقه مزیت رقابتی خوبی به‌نسبت رقبای خود فراهم کردند و طرح‌های مناسبی برای فروش و در اختیار قرار دادن محصولات خود در جامعۀ مصرفی هر منطقه ایجاد کرده‌اند.
دولت نقش بسیار مهمی دارد؛ نمونه‌ای از حمایت‌های دولتی که منجر به تحولی عظیم در زمینه تولید خودروهای برقی شد را بازخوانی می‌کنیم؛ در ژوئن ۲۰۰۹ شرکت تسلا ۲٫۴۶۵ میلیارد دلار وام کم‌بهره را از وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا دریافت کرد[۲]. این بودجه بخشی از برنامه ۸ میلیارد دلاری وام به تولید خودروهای با فناوری پیشرفته‌تر بود و این کمک دولتی از تولید تسلا مدل S حمایت کرد. نقش سیاست دولت‌ها در اینجا مشخص می‌شود که بسته مالی و حمایتی فوق در سال ۲۰۰۸ یعنی دقیقاً در سال‌های آغازین بحران مالی بزرگ آمریکا به برخی شرکت‌های مهم و اثرگذار در زمینه تولید خودروهای با فناوری پیشرفته و کم‌مصرف اختصاص داده‌شده‌است؛ اقدامی که ریلی برای توسعه بخش خصوصی برای اثرگذاری بر روند مصرف سوخت فسیلی از مسیر ایجاد و به‌کارگیری آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر خودروهای برقی شد. دولت آمریکا به‌وسیلۀ تصویب بسته محرک اقتصادی ۷۸۹ میلیارد دلاری[۳] بتواند از مصارف انرژی‌های فسیلی در زمان کنونی بکاهد و مسیر توسعۀ خودروهای برقی را برای شرکت تسلا و سایر شرکت‌های فعال در این زمینه هموار کند.
قوانین و مقررات، راهی برای هدایت مصرف‌کننده
با همه اینها تنها عامل حمایت‌های دولتی نمی‌تواند مشوق خوبی برای ورود مصرف‌کنندگان به بازار خودروهای برقی باشد، حمایت‌های دولتی در زمینه پشتیبانی از تولیدکننده و حمایت از مصرف‌کننده جایگاه خاص خود را دارد اما وجود زیرساخت‌هایی دیگر نیز مهم است. برخی کشورها بنا بر اقتضائات و ملاحظات خود قوانین و مقرراتی را برای حفظ محیط‌زیست، افزایش تنوع در سبد سوخت، کاهش میزان مصرف سوخت و آلودگی ناشی از آن به وضع کرده و با اعمال آن و قوانین و مقررات متعدد دیگری در جهت نیل به حملونقل پاک و خودروها برقی اقدام کرده‌اند؛ طرح‌هایی که در زمینۀ توسعه خودروهای برقی در کشورها تدوین می‌شوند عمدتاً در ۳ ضلع حمایت از تولیدکننده، حمایت از خریدار و محدودیت برای خودروهای احتراق داخلی با یکدیگر تشابه دارند.[۴] سیاست‌گذاران به ایجاد یک حمایت پایدار برای جذب تولیدکنندگان و فناوری‌های آنان و حفظ و ارتقاء تولیدکنندگان کنونی با استفاده از ابزارها اقتصادی مبادرت می‌کنند؛ برای مثال این سیاست‌ها در ایالات متحده آمریکا شامل ایجاد معافیت‌های مالیاتی برای تولیدکنندگان به‌خاطر تولید خودروهای هیبریدی دارای قابلیت شارژ از ابتدای سال ۲۰۱۰، به میزان ۲۵۰۰ تا ۷۵۰۰ دلار برای هر دستگاه، براساس ظرفیت باتری و وزن خودرو بوده است. در نمونۀ دیگر در چین برنامه یارانه ملی برای خودروهای انرژی جدید NEV (در چین، خودروهای الکتریکی، سلول سوختی هیدروژنی، و برقی هیبریدی پلاگین به‌عنوان NEV طبقه‌بندی می‌شوند.) در سال ۲۰۱۳ بود؛ حدود ۸۰ ٪ از خودروهای انرژی جدید در چین، الکتریکیِ خالص هستند که مصرف سوخت فسیلی ندارند؛ بنابراین میانگین مصرف سوخت ناوگانِ خودرویی شرکتِ سازنده را کاهش داده و آنان را به اهداف اعتباری و الزامات CAFC یا مقررات میانگین مصرف سوخت شرکت‌های تولیدکننده خودرو، نزدیک می‌کند. چین هر سال استانداردهای مصرف سوخت خود را برای خودروهای سبک سخت‌تر می‌کند، این بدان معناست که هدف میانگین مصرف سوخت ناوگان خودرویی شرکت‌های سازنده از ۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۲۰ به ۴ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۲۵ کاهش خواهد یافت و تقاضای فزاینده برای اعتبارات CAFC همچنان به تولیدکنندگان انگیزه خواهد داد تا خودروهای انرژی جدید بیشتری تولید کنند. در آغاز این طرح تنها ۱٪ از خودروهای سبک جدید فروخته‌شده، NEV بودند. با کمک یارانه‌ها در سطح ملی و محلی، این درصد در سال ۲۰۲۱ به ۱۵.۵ درصد رسید[۵]. در سال ۲۰۲۰، چین هدف فروش ۲۰ درصدی NEV را در سال ۲۰۲۵ اعلام کرده و همچنین مقرر بوده است این کشور برنامه یارانه خرید ملی خود را در سال ۲۰۲۲ متوقف کند. اختصاص یارانه تجربۀ موفقی در حوزه سیاست‌گذاری‌های کلان حوزه انرژی در چین بوده است؛ همچنین چین برای دورۀ پسایارانه‌ای خود در زمینه خودروهای برقی نیز برنامه‌ریزی کرده است؛ رویکرد اصلی چین در این حوزه، «سیاست اعتبار دوگانه» است[۶]. در «سیاست اعتبار دوگانه» تولیدکنندگان خودرو با دو معیار مصرف سوخت فسیلی خودروهای تولیدی خود، میزان تولید خودروهایی با مصرف سوخت‌هایی غیرفسیلی و میزان صرفه‌جویی انرژی ارزیابی می‌شوند.[۷] سیاست اعتبار دوگانه به‌تنهایی سهم بازار خودروهای انرژی جدید را در ۳ سال آینده دو برابر خواهد کرد[۸]. فروش این خودروها تحت‌تأثیر عواملی مانند تقاضای مصرف‌کننده، در دسترس بودن مدل، توسعه زیرساخت شارژ، پیشرفت‌های فناوری و سایر سیاست‌های تشویقی این خودروها بستگی خواهد داشت.
هند
در هند طرح پذیرش و ساخت سریع‌تر وسایل نقلیه برقی (FAME)، مشوق‌هایی را برای تولیدکنندگان و خریداران خودروهای برقی فراهم می‌کند. این مشوق‌ها شامل یارانه، تخفیف مالیاتی، تأمین مالی ترجیحی و معافیت از مالیات جاده و عوارض ثبت‌نام است. هند برنامه‌های متعددی را در نظر گرفته است که شامل:
۱-برنامه مأموریت ملی خودرو برقی (NEMMP) که هدف دستیابی به ۶ تا ۷ میلیون فروش خودروی هیبریدی و برقی از سال ۲۰۲۰ به‌بعد با ارائه مشوق‌های مالی تعیین می‌کند. مأموریت ملی در زمینه خودرو برقی و ذخیرۀ باتری، که به‌دنبال ایجاد یک اکوسیستم جامع برای پذیرش خودروهای برقی و حمایت از ایجاد کارخانه‌های تولید باتری در مقیاس گیگا در هند است.
۲-طرح مشوق مرتبط با تولید (PLI) که مشوق‌هایی را برای ساخت وسایل نقلیه و قطعات الکتریکی ارائه می‌دهد.
۳-سیاست اسقاط خودرو که مشوق‌هایی را برای اسقاط خودروهای قدیمی و خرید خودروهای برقی جدید فراهم می‌کند.
۴- پویش Go Electric، ایجاد آگاهی در مورد مزایای خودروهای برقی و زیرساخت شارژ EV است. هند یکی از معدود کشورهایی است که از کمپین globalEV30 حمایت می‌کند، که هدف آن این است که حداقل ۳۰ درصد فروش خودروهای جدید تا سال ۲۰۳۰ از نوع برقی باشد.
۵-وزارت نیرو هند در دستورالعمل بازنگری شده خود در مورد زیرساخت‌های شارژ (MoP Guidelines) مقرر کرده است که حداقل یک ایستگاه شارژ در یک شبکه ۳ کیلومتری و در هر ۲۵ کیلومتر در دو طرف بزرگراه‌ها وجود داشته‌باشد. همچنین وزارت مسکن و شهرسازی هند، آیین‌نامه ساختمان ۲۰۱۶ (MBBL) را اصلاح کرده است تا ۲۰ درصد از فضای پارکینگ را برای تسهیلات شارژ خودروهای الکتریکی در ساختمان‌های مسکونی و تجاری اختصاص دهد.
هند در واقع با ارائه یارانه‌ها، مشوق‌های مالیاتی و طرح‌های تأمین مالی برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هزینۀ اولیۀ داشتن یک خودروی برقی را کاهش داده و با تشویق به نوآوری، رقابت و همکاری بین تولیدکنندگان تجهیزات اصلی (OEM). هند با راه‌اندازی پویش‌ها و پلتفرم‌هایی برای آموزش پیرامون مزایا و مشوق‌های خودروهای برقی، آگاهی مردم را افزایش داده و با بهبود توزیع و عرضه برق با سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر، شبکه‌های هوشمند و سیستم‌های ذخیره انرژی، فرایندها را تسهیل می‌کند. همچنین این کشور خدمات تعمیر خودروهای برقی را با آموزش و تعلیم فن‌ورزها، مکانیک‌ها و تأسیس نمایندگی‌های تعمیر و نگهداری افزایش می‌دهد. این امر تقاضای قابل توجهی برای خودروهای الکتریکی ایجاد کرده و بازار را تحریک می‌کند.
هند در UNFCC COP26[۹] یک هدف بسیار بلندپروازانه برای دستیابی به صفر خالص تا سال ۲۰۷۰ تعیین کرده است. برای دستیابی به این هدف، خودروهای برقی نقشی حیاتی دارند. در حالی که خود خودروهای برقی آلایندگی لوله‌اگزوز خودرو را صفر می‌کنند، اما تأثیر دیگر خودروهای برقی بر محیط‌زیست به منبع برق مورد استفاده برای شارژ آنها هم بستگی دارد. اگر برق از منابع تجدیدپذیر مانند خورشیدی یا باد تولید شود، مزایای زیست‌محیطی به حداکثر می‌رسد. [۱۰]
سیاست‌های محدودکننده برای خودروهای احتراق داخلی
سیاست‌های محدودیت تردد خودروهایی احتراق داخلی به‌عنوان ضلع دیگر نقش مهمی دارند؛ علاوه‌بر ایجاد محدودیت بر تولید، هزینه‌های نسبتاً بالای تهیۀ سوخت نیز به‌عنوان یک عامل مشوق و زمینه‌ساز حرکت به‌سمت خودروهای برقی صاحب اثر بوده است. همچنین چین در سال ۲۰۱۷ اعلام‌کرد[۱۱] که تولید خودروهای بنزینی و دیزلی را در آینده نزدیک ممنوع خواهد کرد؛ این مسئله انگیزه بزرگی برای مقابله با آلودگی و توسعه و فروش خودروهای الکتریکی و هیبریدی خواهد بود. البته چین همچنان از نظر فروش و تولید سالانه، بزرگ‌ترین بازار خودرو در جهان است و انتظار می‌رود تولید داخلی خودرو در این کشور تا سال ۲۰۲۵ به ۳۵ میلیون دستگاه برسد. هم‌اکنون تولید وسیله نقلیۀ سواری با افزایش ۷.۱ درصدی نسبت به ۲۰۲۰ به ۲۱.۴۸ میلیون دستگاه رسیده است.
در اتحادیۀ اروپا نیز وضعیت به همین نحو است در ماه فوریه ۲۰۲۳، پارلمان اروپا به تصویب قانون جدیدی مبنی بر ممنوعیت فروش خودروهای بنزینی و دیزلی از سال ۲۰۳۵ رأی داد. خودروها هم‌اکنون حدود ۱۵ درصد از کل انتشار CO2 در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. این قانون از خودروسازان می‌خواهد که انتشار کربن از خودروهای جدید را تا ۱۰۰ درصد کاهش دهند. در عمل این بدان معناست که از سال ۲۰۳۵ به‌بعد، هیچ وسیله نقلیۀ متعارف جدیدی با سوخت فسیلی قابل فروش نخواهد بود. همچنین سایر قوانین و اهداف و سیاست‌های سایر کشورها به‌طور خلاصه در جدول درج شده، ارائه می‌شود.
مصرف‌کننده ضلع مهم دیگر
بخشی از روند مثبت حرکت دنیا به سمت خودروهای برقی به‌دلیل همسان بودن سیاست‌گذاری‌ها با واقعیات حوزه تولید خودروهای برقی یا واردات آن در کشورها است. تمام تلاش تولیدکنندگان و سیاست‌گذاران در کشورهای پیشرو در حوزه جایگزینی خودروهای برقی و پاک، بر این است تا ریل‌گذاری این حوزه برای مصرف‌کننده مقرون‌به‌صرفه باشد و او را به استفاده از چنینی محصولاتی ترغیب کند. اما توسعه خودروهای برقی تماماً دارای مزایا نیست و معایبی هم دارد که در ادامه مورد بررسی کلی قرار می‌گیرد.
مزایای خودروهای برقی
۱-سازگار با محیط‌زیست: از آنجایی که خودروهای برقی از سوخت برای احتراق استفاده نمی‌کنند، آلایندگی ندارند. وسایل نقلیه‌ای که با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند به‌طور قابل‌توجهی به تجمع گازهای خطرناک در محیط کمک می‌کنند، بنابرین رانندگی با یک خودرو برقی می‌تواند به محیط‌زیست کمک کند. بسیاری از مزایای مشابه خودروهای تمام برقی در مورد خودروهای برقی هیبریدی پلاگین نیز صدق می‌کند PHEVها[۱۲] وسایل نقلیه عالی برای کاهش آلاینده‌ها و کاهش مصرف سوخت هستند. برای سفرهای کوتاه، PHEV ممکن است نیازی به جابه‌جایی از موتور تمام الکتریکی خود نداشته‌باشد، در این صورت خودرو هیچ آلایندگی خروجی از اگزوز تولید نمی‌کند وPHEVها ۳۰ تا ۶۰ درصد سوخت کمتری نسبت به خودروهای گازسوز معمولی مصرف می‌کنند. اگر تأمین برق آنها از منابع تجدیدپذیر باشد، انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌تواند حتی بیشتر کاهش یابد.
۲-منبع انرژی تجدیدپذیر: خودروهای برقی می‌توانند با انرژی تجدیدپذیر کار می‌کنند، درحالی‌که خودروهای معمولی با احتراق سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند که ذخایر سوخت فسیلی در جهان را کاهش می‌دهد.
۳-کاهش آلودگی صوتی (صدای کمتر و حرکت نرم‌تر): رانندگی با خودرو برقی به‌طور قابل توجهی نرم‌تر است. از آنجایی که آنها فاقد عناصر متحرک سریع هستند، ساکت‌ترند و صدای کمتری تولید می‌کنند.
۴-مقرون‌به‌صرفه: برق بسیار ارزان‌تر از سوخت‌هایی مانند بنزین و گازوئیل است که به‌طور منظم افزایش قیمت دارند. هنگامی که برق خورشیدی در خانه استفاده می‌شود، شارژ مجدد باتری مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
۵-هزینه تعمیر و نگهداری کمتر: ازآنجایی‌که خودروهای برقی دارای اجزای متحرک کمتری هستند، در مقایسه با قطعات خودروهای سنتی، سایش و پارگی کاهش می‌یابد. تعمیرات نیز نسبت به موتورهای احتراقی ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
۶- حمایت دولت: دولت‌ها در سراسر جهان معافیت‌های مالیاتی اعطا کرده‌اند تا مردم را به رانندگی با وسایل نقلیه برقی به‌عنوان بخشی از یک برنامه سبز تشویق کنند.
۷-بازدهی بالاتر: بازده انرژی به مقدار انرژی از منبع سوخت اشاره دارد که برای به حرکت درآوردن چرخ‌های خودرو به انرژی واقعی تبدیل می‌شود AEV ها، مانند محصولات تسلا، بسیار کارآمدتر از خودروهای معمولی گازسوز هستند، باتری‌های AEV 59 تا ۶۲ درصد انرژی را به حرکت خودرو تبدیل می‌کنند، درحالی‌که خودروهای گازسوز فقط بین ۱۷ تا ۲۱ درصد تبدیل می‌شوند.
۸-تنوع انرژی و امنیت: خودروهای برقی با کاهش وابستگی به نفت به متنوع‌تر شدن سبد انرژی کمک می‌کنند. ازآنجایی‌که شبکه برق می‌تواند با ترکیبی از منابع انرژی، از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و باد تأمین شود، خودروهای برقی فرصتی را برای تغییر حملونقل به سمت گزینه‌های انرژی پاک‌تر و پایدارتر ارائه می‌دهند. این امر آسیب‌پذیری در برابر نوسانات قیمت نفت را کاهش داده و امنیت انرژی را با کاهش وابستگی به سوخت فسیلی افزایش می‌دهد.
۹-پیشرفت‌های تکنولوژیکی و ایجاد شغل: توسعه و پذیرش خودروهای الکتریکی باعث پیشرفت‌های تکنولوژیکی در فناوری باتری، پیشرانه‌های الکتریکی و زیرساخت‌های شارژ خودرو شده‌است. این پیشرفت‌ها نه‌تنها به نفع بخش خودروسازی است، بلکه پیشرفت‌های گسترده‌تری در حوزه ذخیره‌سازی انرژی، توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و پایداری شبکه شده‌است. خودروهای برقی باعث ایجاد شغل و نوآوری در تولید باتری، انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت شارژ می‌شود.[۱۳]
معایب خودروهای برقی
۱-هزینه اولیۀ بالا: وسایل نقلیه برقی همچنان بسیار گران هستند و بسیاری از خریداران معتقدند که به‌اندازه خودروهای سنتی ارزان نیستند.
۲-محدودیت‌های ایستگاه شارژ: افرادی که باید مسافت‌های طولانی را طی کنند، نگران یافتن ایستگاه‌های شارژ کافی در میانه سفر خود هستند که همیشه در دسترس نیستند.
۳-شارژ مجدد به زمان نیاز دارد: برخلاف خودروهای معمولی که تنها به چند دقیقه برای پر کردن مخازن بنزین نیاز دارند، شارژ یک خودروی برقی ساعت‌ها طول می‌کشد.
۴- تنوع مدل محدود: اکنون مدل‌های خودروهای برقی زیادی برای انتخاب از نظر ظاهر، سبک یا تغییرات سفارشی وجود ندارد.
۵- فناوری باتری و زنجیره تأمین: تولید باتری‌های لیتیوم یون که جزء کلیدی خودروهای برقی هستند، به مواد معدنی خاص و عناصر خاکی کمیاب نیاز دارد.
۶-محدوده رانندگی کمتر: برد رانندگی در یک خودرو برقی (EV) به مسافتی اطلاق می‌شود که خودرو می‌تواند با یک‌بار شارژ باتری خود طی کند. در مقایسه با خودروهای معمولی، خودرو برقی برد رانندگی کمتری دارند[۱۴].
باتوجه‌به مزایا و معایب مطرح شده باید دید پیش‌بینی این بازار چگونه خواهد بود. بنابر گزارش چشم‌انداز بازار خودروهای برقی تا سال ۲۰۳۰ (Global EV Outlook) که آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۲۳ منتشر کرده است، سه سناریو برای آینده خودروهای برقی ممکن است:
۱-سناریوی سیاست‌های :[۱۵]( STEPS) روندهای بازار و تلاش‌های سیاستی در بازارهای بزرگ خودرو از چشم‌انداز روشنی برای فروش خودروهای برقی حمایت می‌کند. بر اساس سناریوی سیاست‌های بیان شده آژانس بین‌المللی انرژی (STEPS)، چشم‌انداز جهانی سهم فروش خودروهای برقی بر اساس سیاست‌های موجود و اهداف شرکت‌ها به ۳۵ درصد در سال ۲۰۳۰ افزایش‌یافته است که کمتر از ۲۵ درصد در چشم‌انداز قبلی افزایش‌یافته است. در پیش‌بینی‌ها، چین جایگاه خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار خودروهای الکتریکی با ۴۰ درصد از کل فروش تا سال ۲۰۳۰ در STEPS حفظ می‌کند. ایالات متحده سهم بازار خود را تا پایان دهه دوبرابر می‌کند و به ۲۰ درصد می‌رساند، زیرا سیاست‌های اخیر اعلامیه‌های تقاضا را افزایش می‌دهد، درحالی‌که اروپا سهم ۲۵ درصدی فعلی خود را حفظ می‌کند.
۲- سناریوی کمی بلندپروازانه‌تر، سناریوی تعهدات اعلام‌شده (APS[۱۶])است، سناریوی تعهدات اعلام‌شده (APS)، که در سال ۲۰۲۱ معرفی شد، نشان‌می‌دهد که تا چه حد بلندپروازی‌ها و اهداف اعلام‌شده می‌توانند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مورد نیاز برای دستیابی به انتشار خالص صفر تا سال ۲۰۵۰ را به‌همراه داشته‌باشند. بنابر این سیاست تقریباً ۲۵۰ میلیون خودروی برقی تا سال ۲۰۳۰ در جاده‌های جهان تردد خواهند کرد و فروش خودروهای برقی بیش از ۳۵ درصد از کل فروش خودرو را تشکیل می‌دهد.
۳-سناریوی انتشارات صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ ([۱۷]NZE): که پیش‌بینی می‌کند موجودی جهانی خودروهای برقی به ۳۸۰ میلیون خودروی برقی خواهد رسید و فروش خودروهای برقی تا ۶۰ درصد از کل فروش خودرو در سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت.
جدول ۱: معرفی نوع سیاست‌گذاری هر کشور طی سال‌های مختلف در زمینه خودروهای برقی
| کشور / منطقه | نوع سیاست | اقدامات و اهداف سیاست‌گذاری کلیدی | نوع وسیله نقلیه | سال اعلام‌شده |
| کانادا | قانون‌گذاری | استاندارد انتشار CO2 با استاندارد فاز ۲ ایالات متحده مطابقت داشته‌باشد که در سال ۲۰۲۷ میزان انتشار CO2 را ۵ تا ۲۷ درصد کاهش دهند. (باتوجه به نوع و وزن خودرو) | خودروهای سنگین | ۲۰۱۸ |
| چین | قانون‌گذاری | قوانین (NEV)، اهداف اعتباری سالانه ZEV را تعیین کرده‌اند که اقداماتی در جهت مدیریت موازی میانگین مصرف سوخت و اعطای امتیاز به بنگاه‌های خودروهای سواری با استفاده از انرژی‌های نو را می‌دهد. بدین صورت در نظر گرفته شده‌است که به‌عنوان درصدی از فروش سالانه خودرو به میزان ۱۲٪ اعتبار NEV برای فروش LDV مسافری تا سال ۲۰۲۰ (با هر EV فروخته‌شده واجد شرایط کسب چندین اعتبار بسته به محدودۀ تمام الکتریکی، تراکم باتری و کارایی وسیله نقلیه است) به آنها اعطا گردد و ۱۴ درصد برای سال ۲۰۲۱، ۱۶ درصد برای سال ۲۰۲۲ و ۱۸ درصد برای سال ۲۰۲۳ هدف‌گذاری کرده‌اند. | خودروهای سبک | ۲۰۲۰ |
| اتحادیه اروپا | قانون‌گذاری | استانداردهای انتشار CO2 (گرم CO2/کیلومتر) برای خودروها بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ تا ۱۵ درصد و بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ ۳۷.۵ درصد و برای ون‌ها بین ۱۵ درصد بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ و ۳۱ درصد بین ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰. | خودروهای سبک | ۲۰۱۹ |
| اتحادیه اروپا | قانون‌گذاری | استانداردهای انتشار CO2 برای خودروهای تجاری سنگین جدید تا ۱۵ درصد تا ۲۰۲۵ و تا ۳۰ درصد تا ۲۰۳۰ (دوره مرجع: ۲۰۱۹/۲۰۲۰). | خودروهای سبک | ۲۰۱۹ |
| هند | قانون‌گذاری | برنامه ۲۰۱۹ FAME Phase II -22 برای پشتیبانی از هدف EV، ۷۰۰۰ اتوبوس، ۵۰۰۰۰۰ خودروی سه‌چرخه، ۵۵۰۰۰ دستگاه خودروهای سبک و ۱ میلیون دستگاه دوچرخه. | همه | ۲۰۱۹ |
| ژاپن | قانون‌گذاری | استاندارد مصرف سوخت در ژاپن ۶.۵۲-۷.۶۳ کیلومتر در لیتر است که تا سال ۲۰۲۵ (بسته به کلاس و وزن خودرو) برای خودروهای تجاری سنگین. هدف کاهش مصرف سوخت ۱۳.۴-۱۴.۳ کیلومتر در لیتر در مقایسه با استاندارد ۲۰۱۵ در نظر گرفته شده‌است. | خودروهای سنگین | ۲۰۱۹ |
| هلند | قانون‌گذاری | تا سال ۲۰۲۵ مناطق حملونقل بدون انتشار گازهای گلخانه‌ای در ۱۴ شهر معرفی می‌شود. | همه | ۲۰۲۱ |
| آمریکا | قانون‌گذاری | دستور اجرایی ایجاب می‌کند که تا سال ۲۰۳۵، همه خودروهای جدید و کامیون‌های مسافری که در کالیفرنیا فروخته می‌شوند ZEV باشند | خودروهای سبک | ۲۰۲۰ |
جمع‌بندی
خودروهای برقی با باتری کار می‌کنند، بنابراین هیچ آلاینده‌ای منتشر نمی‌کنند و به کنترل آلودگی در محیط کمک می‌کند. خودروهای الکتریکی به محافظت از منابع انرژی تجدیدناپذیر نیز کمک می‌کنند، که به‌دلیل استفاده گسترده به‌سرعت در حال کاهش هستند. دولت‌ها در سراسر جهان معافیت‌های مالیاتی برای تشویق مردم به خرید وسایل نقلیه برقی در نظر گرفته‌اند. این خودروها بخش قابل‌توجهی از تقاضای بنزین را کاهش خواهند داد و به‌عنوان یک وسیله نقلیه برای مسافت‌های کوتاه %۱۰۰ بهینه هستند.
باتوجه‌به بررسی‌های سند توسعه فناوری زیرساخت خودروهای برقی، با توجه به روند مصرف انرژی به‌شکل امروزی میزان انتشار CO۲ تا سال ۲۰۵۰ دو برابر سال ۲۰۰۵ خواهد شد. درحالی‌که طبق برنامه جهانی این مقدار باید تا سال ۲۰۵۰ به نصف میزان آن در سال ۲۰۰۵ برسد.
با این اوصاف برای دستیابی بدین هدف علاوه‌بر استفاده از منابع تجدیدپذیر، استفاده از وسایل نقلیه‌ای که از انرژی الکتریکی استفاده می‌کنند نیز در اولویت قرار می‌گیرند. بنابراین لزوم دستیابی به فناوری و توسعه خودروهای برقی به‌منظور کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و جلوگیری از اتمام منابع فسیلی حائز اهمیت است. این مهم نیاز به ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دارد.
منابع
- IEA2023,All Rights Reserved
- CO2 Enission Standards for Passnger Cars and Light-Commercial Vehicles in the European Union (۲۰۱۹).
- Electric vehicle deployment policies and measures, Global EV Outlook (2023).
- energysage.com
- ntellipaat.com
- www.drishtiias.com
- www.virta.global/en/global-electric-vehicle-market
[۱] World Energy Outlook 2023
[۲] Tesla gets long-awaited government loan- Pacific Business News
[۳] Tesla gets long-awaited government loan- Pacific Business News
[۴] گزارش از مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی با عنوان آﯾﻨﺪهﭘﮋوﻫﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮدروﻫﺎی ﺑﺮﻗﯽ و آﺛﺎر آن ﺑﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﻌﺪﻧﯽ
[۵] China Association of Automobile Manufacturers, 2022
[۶] How will the dual-credit policy help China boost new energy vehicle growth? – International Council on Clean Transportation (ICCT)
[۷] گزارش از مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی با عنوان آﯾﻨﺪهﭘﮋوﻫﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮدروﻫﺎی ﺑﺮﻗﯽ و آﺛﺎر آن ﺑﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﻌﺪﻧﯽ
[۸] How will the dual-credit policy help China boost new energy vehicle growth? – International Council on Clean Transportation (ICCT)
[۹] United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), the Conference of the Parties to the Convention (COP)
[۱۰] www.drishtiias.com
[۱۱] China to ban production of petrol and diesel cars ‘in the near future’- The Guardian
[۱۲]Plug-in Hybrid Electric Vehicle
[۱۳] energysage.com
[۱۴] ntellipaat.com
[۱۵] Stated Policies Scenario
[۱۶] Announced Pledges Scenario
[۱۷] Net Zero Emissions
